Thiếu nhi

Trong thế giới phát triển nhanh chóng ngày nay, kỹ năng tư duy phản biện ngày càng quan trọng hơn để trẻ vượt thắng những phức tạp của cuộc sống bằng trí tuệ và sự phân định. Và đối với tín hữu Công giáo, điều hết sức hệ trọng là vun trồng những kỹ năng tư duy phản biện nơi trẻ để các em có thể phát triển nhận thức sâu xa hơn về đức tin và thế giới xung quanh.

Là bậc cha mẹ và người chăm sóc, việc bồi dưỡng kỹ năng lắng nghe tích cực ở trẻ em là điều cần thiết cho sự phát triển về mặt xã hội, cảm xúc, và học tập của trẻ. Lắng nghe tích cực không chỉ giúp trẻ giao tiếp hiệu quả mà còn xây dựng sự đồng cảm và thấu hiểu khi tương tác với người khác.

Ngày 06.11.2023 vừa qua tại Roma, Đức Giáo hoàng đã gặp gỡ khoảng 7500 thiếu nhi đến từ 84 quốc gia trên thế giới, trong đó có 5 trẻ em đến từ Việt Nam, và Ngài đã trả lời các câu hỏi của các em.

Là bậc cha mẹ, ai trong chúng ta cũng trải nghiệm và nhận thức rất rõ: Nuôi dạy con cái là một việc không chỉ khó khăn, mà còn là một thách đố liên lỉ.

Liệu có một cách thế Công giáo để nuôi dạy con cái chăng? Điều này thực sự tuỳ thuộc vào ý của chúng ta trong câu hỏi.

Là cha mẹ, đã có bao giờ bạn nghe thấy con của mình nói rằng: “Con ghét đi nhà thờ! Vì đến nhà thờ thật là chán!”. Nếu có, thì những lúc như vậy bạn sẽ phản ứng như thế nào? Thực lòng, mấy đứa trẻ của tôi, đứa lớn nhất vừa tròn 9 tuổi, và đứa em 6 tuổi, thỉnh thoảng cũng có nói như vậy. 

“Con ghét mẹ!” cụm từ này có thể gây ra rất nhiều đau đớn, nhưng có thể được xử lý một cách dễ dàng và hiệu quả.

Việc sử dụng màn hình đã trở thành đề tài tranh luận từ thời có Tivi. Tôi nhớ cô giáo lớp 6 của tôi, gọi nó là “chiếc hộp ngốc nghếch”. Hiện thời, tôi cũng thấy mình thường tận dụng cơ hội để nói với các học sinh lớp 6 của tôi là hãy tắt điện thoại của chúng, và đôi khi tôi cũng đã gọi điện thoại là “những chiếc hộp ngốc nghếch”.

Giáo dục cảm thức tin tưởng vào chính mình và người khác là một trong những khía cạnh nền tảng mà cha mẹ cần truyền đạt cho con cái. Nhưng trong thực tế đây không phải là điều dễ dàng, bởi ngoài những cản trở trong việc sống niềm tin ta thường gặp trong cuộc sống, thì sự khó khăn ấy còn có thể đến từ chính lối giáo dục của cha mẹ.

Đức tin là một phần quan trọng trong cuộc hành trình tâm linh của chúng ta trên trái đất này để đạt tới quê hương vĩnh cửu. Theo Sách Giáo lý của Giáo hội Công giáo, Đức tin là sự đáp trả của chúng ta đối với Thiên Chúa, Đấng tỏ mình ra và hiến mình cho chúng ta, đồng thời Đức tin mang lại ánh sáng dồi dào giúp chúng ta tìm kiếm ý nghĩa tối hậu của cuộc đời mình. 

Là cha mẹ Công giáo, chúng ta có trách nhiệm ươm trồng đức tin và khuyến khích con cái trở thành những tín hữu có lòng yêu mến Chúa, có trái tim nhân từ, và sống có trách nhiệm. Những giá trị và niềm tin Công giáo có thể giúp ích rất nhiều trẻ biết đưa ra những lựa chọn đúng đắn trong cuộc sống hiện đại ngày càng phức tạp.

Đã đến lúc chúng ta cần xem xét lại việc nuôi dạy con cái dựa trên sự vâng lời vì có một số điều phù hợp hơn với các giá trị Công giáo.

Nhân Ngày Thiếu nhi Truyền giáo, chúng tôi gợi lên đây một số phương cách để các em có thể tham gia vào sứ vụ rao giảng Tin mừng và trở nên người môn đệ truyền giáo.

Một cách cụ thể, dịp Giáng sinh là thời điểm tuyệt vời để chia sẻ Phúc âm với trẻ em. Mầu nhiệm và tình yêu Nhập thể trong các tường thuật về Đức Giêsu Giáng Sinh có sức cuốn hút rất lớn không chỉ đối với trẻ em mà cả với người lớn.

Các gia đình Công giáo không chỉ được mời gọi thực hành đức tin qua việc đi nhà thờ, mà còn phải mang tinh thần của Giáo hội vào trong cuộc sống gia đình. Thật vậy, “gia đình Kitô giáo là nơi con cái tiếp nhận lời rao giảng đầu tiên về đức tin” và đây là lý do gia đình được gọi là “Giáo hội tại gia” (GLCG 1666).

Như là nền tảng của các mối tương quan lành mạnh, tôn trọng là biết thể hiện sự tử tế, nhã nhặn, đúng mực với người khác. Tôn trọng có ý nghĩa quan trọng, trước hết là với bản thân, sau đó là với người khác, được khởi đi từ trong gia đình.

Hãy dành ra một khoảng thời gian đều đặn để cả gia đình cùng nhau cầu nguyện - hoặc, nếu lịch trình của bạn không cho phép cả gia đình cùng cầu nguyện với nhau, hãy cố gắng cùng nhau cầu nguyện từng hai người một hoặc theo nhóm nhỏ.

Ai trong chúng ta cũng có tính khí thất thường và con cái của chúng ta cũng vậy. Thật dễ dàng để nhận ra đứa con nào của tôi là đứa “ruột để ngoài da” giống ba, và đứa nào lơ đễnh giống mẹ. Nhưng con cái không chỉ nhận được tính cách từ chúng ta, mà còn chịu tác động từ những cách hành xử chúng ta.

Trung thực là một phẩm chất đạo đức khiến người ta phải nói sự thật trong mọi hoàn cảnh. Sự trung thực loại trừ mọi hành vi đạo đức giả và hai mặt, cũng thế, nó hướng người ta đến việc trung thành thực hiện những lời hứa của mình.

Trong khi thanh thiếu niên và giới trẻ Công giáo trên khắp thế giới hầu như không hiện diện tại các cuộc thỉnh ý của Thượng Hội đồng cấp địa phương, thì tại một quốc gia thực sự có sự tham gia của những thành viên trẻ hơn của Giáo hội, đó là nước Pháp.

Hãy tận dụng một trong những món quà có ý nghĩa nhất của Giáo hội để giúp con cái bạn nuôi dưỡng đức tin suốt đời.

Khi nói đến dạy giáo lý, yêu cầu rất cần thiết là dạy cho các em các câu kinh, mười điều răn và cách đọc Kinh thánh. Nhưng, thật không may, hầu hết các chương trình giáo lý chỉ dừng lại ở đó, và không tiếp tục đi vào khía cạnh biến đổi của huấn giáo.

Làm sao để giúp một đứa trẻ nhận biết cuộc sống hiện tại là một món quà, nhưng cuộc sống vĩnh cửu mới là mục tiêu đích thực?

Là bậc cha mẹ, đã có ai trong chúng ta chưa từng bị những đứa con ở độ tuổi thanh thiếu niên làm khó bởi những câu hỏi “xoáy” hoặc “hóc búa” về đức tin của chúng ta và của chúng? Nếu có, thì những lúc ấy, chúng ta đã phản ứng như thế nào?

Là cha mẹ, chúng ta hiểu con mình hơn bất kỳ ai, chúng ta biết khi nào thì năng lượng của bọn trẻ đạt tới mức cao nhất. Chúng ta có thể nhận ra điều này qua cách chúng chạy nhảy, cách chúng nói chuyện, thậm chí ngay cả qua cách chúng quan sát xem có cách nào để làm điều gì đó hoặc gây rối một cách hiệu quả hay không.

Là một giáo lý viên kỳ cựu và cũng là một người “say mê Kinh Thánh”, Mark Hart đã dành gần 3 thập kỷ để dạy giáo lý cho thanh thiếu niên, và đã nhận ra rằng các em có thể quan tâm đến Kinh thánh nhiều hơn những gì mà người lớn có thể nhận ra.

Chúng ta cần giúp cho trẻ hiểu rằng sự mong đợi của chúng phải thực tế. Mặc dù, trẻ có thể mong đợi có được điểm cao nếu chúng học tập chăm chỉ. Nhưng điều quan trọng là phải phát triển lòng biết ơn ngay từ rất sớm. 

Christian Smith, một nhà xã hội học Công giáo nhận xét về các bậc cha mẹ, "Chúng ta nhận được những gì chúng ta là". Nói cách khác, con cái tiếp thu thái độ của chính chúng ta về Đức tin. 

Có thể bắt đầu với từ chiến tranh? Giải thích từ ấy với trẻ em như thế nào? Và phải làm gì sau khi đứa trẻ tỏ ra lo lắng hoặc buồn bã sau khi nghe câu chuyện? Những câu hỏi này cùng với nhiều câu hỏi khác được giải đáp bởi nhà tâm lý học Ezio Aceti.

Sự phát triển của trẻ em ngày nay chịu sự ảnh hưởng đáng kể của các phương tiện kỹ thuật số. Các nghiên cứu gần đây cho thấy có 64% đến 100% trẻ em xem tivi trước 2 tuổi. Trẻ em thường vui vẻ, yên lặng khi có một màn hình tivi trước mặt hoặc có một thiết bị điện tử trong tay.