Giáo hội Chính Thống Ucraina được hình thành và công nhận
Đức Thượng phụ Bartolomaios I, Giáo chủ Chính Thống Constantinople, nhìn nhận Giáo hội Chính Thống tân lập cùng vị tân Giáo chủ tại Ucraina và sẽ trao sắc lệnh Tomos về quyền tự quản độc lập cho thủ lãnh Giáo hội này trong buổi lễ tại Istanbul ngày 06.01.2019.
Với quyết định này, Giáo hội Chính Thống Ucraina ở Kiev sẽ trở thành Giáo hội Chính Thống độc lập thứ 15 trong Cộng đoàn Chính Thống giáo trên thế giới.
Ban Tổng thư ký Thánh Hội Đồng tòa Thượng phụ Chính Thống Constantinople đã công bố thông cáo trên đây ngày 15.12.2018 và cho biết Đức Thượng phụ Bartolomaios đã mời Đức tân Giáo chủ Chính Thống Ucraina đến đồng tế Thánh Lễ tại Tòa Thượng phụ Fanar ở Istanbul vào ngày lễ Chúa Hiển Linh 06.01.2018, và nhận Sắc Lệnh Tomos nhìn nhận quyền tự quản và độc lập của tân Giáo hội.
Công đồng thống nhất Chính Thống Ucraina
Ngày 15.12.2018, Công đồng Chính Thống nhóm tại thủ đô Kiev với sự tham dự hơn 100 Giám mục, đại diện linh mục và giáo dân, đã bầu Đức Tổng Giám mục (TGM) Epiphanius 39 tuổi làm tân thủ lãnh Giáo hội Chính Thống tân lập. Tham dự Công đồng này như khách mời, có Tổng thống Petro Poroschenko của Ucraina. Tuyên bố vào đầu biến cố quan trọng này, ông nhấn mạnh rằng sự độc lập của Giáo hội là điều quan trọng đối với an ninh quốc gia. Việc thành lập Giáo hội Chính Thống Ucraina độc lập với Chính Thống Nga là một bước tiến quan trọng đối với nền độc lập của đất nước, cũng như cho sự hiệp nhất của 3 Giáo hội Chính Thống lớn tại Ucraina.
Theo thông cáo của Thánh Hội Đồng ở Istanbul, Đức Thượng phụ Bartolomaios bày tỏ niềm vui mừng và hài lòng vì sự thành công của "Công đồng Chính Thống" ở Kiev.
Kêu gọi hiệp nhất và đoàn kết
Chúa nhật 16.12.2018, Đức TGM Epiphanius, tân thủ lãnh Chính Thống Ucraina, cử hành thánh lễ đầu tiên trong cương vị mới và kêu gọi toàn dân Ucraina hiệp nhất và đoàn kết
Phản ứng của Chính Thống Mascơva
Tòa Thượng Phụ Chính Thống Nga ở Mascơva tuyệt đối phủ nhận Giáo hội Chính Thống mới ở Ucraina và tố cáo chính phủ ở Kiev bách hại Cộng đoàn Chính Thống Ucraina thuộc quyền tòa Thượng Phụ Mascơva.
3 Giáo hội chính thống tại Ucraina
Trong số 45 triệu dân ở Ucraina hiện nay, có 70% là tín hữu Chính Thống giáo, nhưng thuộc 3 Giáo hội Chính Thống khác nhau: trước tiên là Cộng đoàn Chính Thống thuộc tòa Thượng Phụ ở Mascơva, tiếp đến là Tòa Thượng Phụ Kiev được thành lập năm 1992, nhưng cho đến nay chưa được nhìn nhận, và sau cùng Cộng đoàn Chính Thống "Ucraina tự quản" thành lập năm 1921.
Cả 3 Giáo hội Chính Thống này đều không cho biết rõ con số tín hữu và giáo xứ của mình, nhưng cho đến nay, Cộng đoàn Chính Thống thuộc tòa Thượng phụ Mascơva được coi là đông nhất. Tuy nhiên, trong cuộc thăm dò ý kiến công bố hồi tháng 9/2018, số tín hữu theo Tòa Thượng phụ Chính Thống ở Kiev đông hơn so với tín hữu theo tòa Thượng Phụ Nga, tức là 45,2%, và chỉ có 16,8% tuyên bố mình thuộc Chính Thống Nga. 1 phần 3 còn lại chỉ tuyên bố mình là tín hữu Chính Thống và không thuộc nhóm nào. Nhóm Chính Thống "Ucraina tự quản" lập năm 1921 chỉ có 2,1%.
Lập trường khác nhau đối với Nga
Từ trước đến nay, mọi cố gắng thống nhất 3 cộng đoàn Chính Thống này thành một đều thất bại. 3 Cộng đoàn Chính Thống nói trên đây có lập trường khác nhau đối với nước Nga láng giềng. Tòa Thượng phụ Chính Thống Kiev nhấn mạnh đến sự độc lập đối với Mascơva và coi Cộng đoàn Chính Thống Nga ở Ucraina chỉ là "cánh tay dài của Tổng thống Vladimir Putin ở Nga".
Trong khi đó, Giáo hội Chính Thống thuộc Tòa Thượng Phụ Mascơva nhấn mạnh sự hiệp nhất truyền thống với Giáo hội Công giáo Nga và nói rằng mình được quyền tự trị rộng rãi: tự thiết lập các giáo phận, bầu các Giám mục và cũng độc lập về tài chánh với Mascơva (KNA 15.12.2018)
G. Trần Đức Anh
Nguồn: vaticannews.va