Đại kết Kitô giáo cần hiểu biết nhau và đối thoại với nhau (5)
Đại Kết Kitô giáo đòi hỏi thừa tác vụ tông đồ và sứ vụ Thánh Phêrô
Buổi triều kiến chung Thứ Tư hằng tuần, ngày 05.04.2006, trong loạt bài giáo lý về mối liên hệ giữa Chúa Kitô và Giáo hội theo học thuyết Giáo hội Hiệp Thông, một học thuyết mà ngài là một thần học gia chuyên môn triệt thấu.
"Anh Chị Em thân mến:
"Trong loạt bài giáo lý mới được chúng ta bắt đầu mấy tuần trước, chúng ta muốn cứu xét tới nguồn gốc của Giáo hội để hiểu được dự án nguyên thủy, nhờ đó hiểu được những gì là chính yếu nơi Giáo hội, một Giáo hội đang tồn tại qua giòng thời gian. Chúng ta cũng muốn hiểu được lý do tại sao chúng ta lại thuộc về Giáo hội, nhờ đó chúng ta phải làm sao để dấn thân sống Giáo hội vào lúc mở màn cho tân thiên kỷ Kitô giáo này.
"Suy nghĩ về Giáo hội sơ khai, chúng ta khám phá thấy hai khía cạnh: Khía cạnh thứ nhất được mãnh liện đề cao bởi Thánh Irenaeus Thành Lyon, đại thần học gia tử đạo vào cuối thế kỷ thứ hai, vị đầu tiên lưu lại cho chúng ta một khoa thần học ở một nghĩa nào đó.
"Thánh Irenaues viết: ‘Giáo hội ở đâu thì Thần Linh Thiên Chúa ở đó; và Thần Linh Chúa ở đâu thì ở đó có Giáo hội cùng với tất cả mọi ân sủng, vì Thần Linh là chân lý’ ("Adversus Haereses," III, 24, 1: PG 7, 966). Bởi thế, có một mối liên hệ sâu xa giữa Thánh Thần và Giáo hội. Thánh Thần xây dựng Giáo hội và ban cho Giáo hội chân lý, và như Thánh Phaolô nói, tuôn đổ tình yêu vào lòng tín hữu (x Rm 5, 5).
"Thế nhưng, ngoài ra, còn có khía cạnh thứ hai nữa. Mối liên hệ sâu xa này với Thần Linh không loại trừ nhân tính của chúng ta, với tất cả nỗi yếu hèn của nó, bởi đó, ngay từ ban đầu, cộng đồng môn đệ chẳng những cảm nghiệm được niềm vui của Thánh Thần, ân sủng của chân lý và yêu thương, mà còn cả thử thách là những gì chính yếu bị gây ra bởi tình trạng tương phản giữa các chân lý đức tin với những rạn nứt xuất phát từ mối hiệp thông.
"Như mối hiệp thông yêu thương đã hiện hữu ngay từ ban đầu và sẽ tiếp tục tồi tại cho tới cùng (x 1Jn1, 1ff) thế nào, thì bất hạnh thay, cũng ngay từ ban đầu, chia rẽ đã xẩy ra. Chúng ta không lạ gì khi thấy nó vẫn còn hiện hữu tới ngày nay: Thư Thứ Nhất của Thánh Gioan viết: ‘Chúng từ chúng ta mà ra, nhưng chúng không thuộc về chúng ta; vì nếu chúng từ chúng ta mà ra thì chúng sẽ tiếp tục ở với chúng ta; song chúng đã đi khỏi để có thể nói rằng tất cả chúng không thuộc về chúng ta’ (2, 19).
"Bởi thế, mối hiểm nguy bao giờ cũng vẫn có đó, nơi tình trạng thăng trầm của thế giới cũng như nơi nỗi yếu hèn của Giáo hội, của việc mất niềm tin, từ đó, mất yêu thương và tình huynh đệ. Đó là lý do những ai tin vào Giáo hội của yêu thương và muốn sống trong Giáo hội phải có nhiệm vụ đặc biệt để cũng nhận ra mối nguy hiểm ấy và chấp nhận rằng mối hiệp thông bất khả dĩ với những ai không ở trong tín lý cứu độ (x 2Jn 9-11).
"Những gì Giáo hội sơ khai nhận thấy một cách rõ ràng về những căng thẳng khả dĩ này nơi việc sống hiệp thông được chứng tỏ rất rõ nơi Thư Thứ Nhất của Thánh Gioan. Không có một tiếng nói mạnh mẽ nào khác trong Tân Ước nhấn mạnh tới thực tại về nhiệm vụ sống yêu thương huynh đệ nơi Kitô hữu, ngoài cũng cùng một tiếng nói ấy ngỏ một cách nghiêm nghị cùng thành phần đối phương, thành phần đã từng là phần tử của cộng đồng này song không còn thuộc về cộng đồng ấy nữa.
"Giáo hội của yêu thương cũng là Giáo hội của chân lý, trước hết được hiểu là Giáo hội trung thành với Phúc Âm được Chúa Giêsu ký thác cho Giáo hội riêng của Người. Tình huynh đệ Kitô hữu được xuất phát từ sự kiện là con cái của cùng một Cha bởi Thần Chân Lý: ‘Vì tất cả những ai được Thần Chúa dẫn dắt đều là con cái Thiên Chúa’ (Rm 8, 14). Thế nhưng, sống trong hiệp nhất và an bình, gia đình con cái Chúa cần một người giữ họ trong chân lý và dẫn dắt họ một cách khôn ngoan sáng suốt có thẩm quyền: Đó là những gì thừa tác vụ của các vị tông đồ được kêu gọi thực hiện.
"Đến đây chúng ta tiến tới một điểm quan trọng. Giáo Hội hoàn toàn bởi Thần Linh, thế nhưng Giáo hội có một cấu trúc, đó là việc thừa kế tông đồ, một việc thừa kế có trách nhiệm để làm sao có thể bảo đảm được tính cách vĩnh viễn của Giáo hội trong chân lý do Chúa Kitô ban bố, từ đó cũng xuất phát cả khả năng yêu thương. Câu tóm tắt đầu tiên của Sách Tông Vụ cho thấy tính cách hết sức hiệu nghiệm về việc đồng qui các thứ giá trị này nơi đời sống Giáo hội sơ khai: ‘Họ chuyên tâm vào giáo huấn của các Tông Đồ và việc hiệp thông (‘koinonia’), vào việc bẻ bánh và cầu nguyện’ (Acts 2, 42).
"Mối hiệp thông được phát xuất từ niềm tin do việc rao giảng tông truyền, nó được nuôi dưỡng bằng việc bẻ bánh và nguyện cầu, và được thể hiện trong đức ái huynh đệ và phục vụ. Chúng ta đang ở trước hình ảnh của mối hiệp thông thuộc Giáo hội sơ khai trong sự phong phú của những thứ năng động nội tại cùng với những thể hiện hữu hình: Tặng ân hiệp thông được gìn giữ và phát triển đặc biệt bởi thừa tác vụ tông đồ, một thừa tác vụ trở thành tặng ân cho toàn thể cộng đồng.
"Bởi vậy, các vị tông đồ và những vị thừa kế các ngài là thành phần bảo hộ và là những nhân chứng có thẩm quyền về kho tàng đức tin của Giáo hội, và họ cũng là những thừa tác viên đức ái: hai khía cạnh đi với nhau. Họ bao giờ cũng phải nghĩ đến tính cách bất khả phân ly của việc phục vụ lưỡng đôi ấy, một việc phục vụ thật sự như nhau: chân lý và đức ái là những gì được Chúa Giêsu tỏ bày và ban tặng. Bởi thế, trước hết các vị thi hành việc phục vụ yêu thương: đức ái họ phải sống và cổ võ không thể nào được tách khỏi sự thật họ gìn giữ và truyền đạt.
"Chân lý và yêu thương là hai mặt của cùng một tặng ân, một tặng ân xuất phát từ Thiên Chúa và là một tặng ân, nhờ thừa tác vụ tông đồ, được Giáo hội bảo tồn và truyền đạt cho chúng ta tới ngày nay! Qua việc phục vụ của các tông đồ và thành phần thừa kế của các vị, chúng ta cũng nhận được tình yêu của Thiên Chúa Ba Ngôi trong việc truyền đạt sự thật giải thoát chúng ta (x Jn 8, 32)! Tất cả những điều chúng ta thấy nơi Giáo hội sơ khai dẫn chúng ta tới chỗ nguyện cầu cho thành phần thừa kế các vị tông đồ, cho tất cả các vị giám mục, cũng như cho các vị Thừa Nhiệm Thánh Phêrô, để các vị thực sự là những người bảo quản cho chân lý đồng thời cho cả đức ái nữa, để các vị thật sự là những tông đồ của Chúa Kitô, dể ánh sáng của các vị, ánh sáng chân lý và đức ái không bao giờ bị lịm tắt trong Giáo hội và trên thế giới”.
Vị Giáo hoàng của Hiệp nhất Kitô giáo với “những cử chỉ cụ thể”
Như chúng ta đã biết, vị tân Giáo hoàng Biển Đức XVI của chúng ta, ngay sau ngày được bầu làm giáo hoàng, đã chính thức công khai tuyên bố vấn đề đại kết Kitô giáo là mối quan tâm đệ nhất của ngài, trong đó ngài nhấn mạnh đến “những cử chỉ cụ thể” về vấn đề hết sức quan trọng và khẩn trương này như sau:
· “… Vị Thừa Kế này, lấy làm quyết tâm chính yếu của mình, cương quyết không ngừng hoạt động để hướng đến việc tái thiết mối hiệp nhất trọn vẹn và hữu hình của tất cả mọi thành phần môn đệ của Chúa Kitô. Đó là tham vọng của ngài, đó là nhiệm vụ bó buộc của ngài. Ngài biết rằng, để làm điều này, những bày tỏ về cảm tình thiện cảm mà thôi chưa đủ. Cần phải có những cử chỉ cụ thể để thấm nhập các tâm hồn và đánh động lương tâm, phấn khích mọi người tiến đến chỗ hoán cải nội tâm là điều căn bản cho tất cả mọi thứ tiến bộ trên con đường đại kết”.
Vậy, từ sau khi ngài tuyên bố những lời làm nên sứ vụ giáo triều của ngài này, ngài đã thực hiện “những cử chỉ cụ thể” này bao nhiêu lần (ít là 2 lần) và ra sao, và thành phần có liên quan đến hoạt động đại kết Kitô giáo đã nhận định về ngài như thế nào qua “những cử chỉ cụ thể” ấy?
Lần thứ nhất với Giáo hội Cải cách Pháp quốc. Thật vậy, ĐTGM Claude Feidt of Aix en Provende, đại diện Giáo hội Công giáo có mặt tại hội nghị Giáo hội Cải cách Pháp quốc ở thành phố này đã đọc bản văn được văn phòng quốc vụ khanh của Tòa Thánh thay cho Đức Giáo hoàng gửi đến hội nghị được chấm dứt hôm Chúa nhật 08.05.2005 nàỵ
Trong sứ điệp của mình, Đức Giáo hoàng Biển Đức XVI đã gửi lời chào “thân ái đến tất cả mọi tham dự viên, ngài hứa sẽ cầu nguyện cho họ”, vị chủ tịch của hội nghị này là Marcel Manoel đã cho biết như thế. Ông nói tiếp: “Đây là lần đầu tiên hội nghị của chúng tôi đã nhận được một sứ điệp như vậỵ Chúng tôi nhận được sứ điệp này như là một cử chỉ của sự quan tâm”.
Giáo hội Cải cách Pháp quốc có tất cả 350 phần tử. Chủ đề cho hội nghị lần này là “Tuyên xưng Chúa Giêsu Kitô trong một Xã hội Trần thế”. Giáo hội Cải cách Pháp quốc là giáo hội chính trong Liên hiệp Thệ phản Pháp quốc, một tổ chức có chừng 900 ngàn người.
Lần thứ hai với Giáo chủ Giáo hội Chính Thống Nga. Đúng thế, Nhân dịp Lễ Quan Thày và sinh nhật của Đức Thượng phụ Giáo chủ Chính Thống giáo Nga Alexy II, vị thượng phụ đã tỏ ra chống lại việc Đức Gioan Phaolô II muốn sang thăm Nga theo lời Tổng Thống Putin mời, chống lại việc Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II lập thêm mấy giáo phận mới ở Nga, và không tham dự lễ an táng của cố Giáo hoàng Gioan Phaolô II, Đức Giáo hoàng Biển Đức XVI đã gửi thư chúc mừng Vị Thượng phụ Giáo chủ Chính Thống giáo Nga này và đã nhận thư đáp lễ. Sau đây là nguyên văn 2 bức thư trao đổi theo tinh thần đại kết một cách cụ thể này.
Tại Vatican ngày 17.02.2006
Trọng kính Đức Alexy II
Thượng phụ Giáo chủ Moscow và Nga Sô,
Việc Đức Hồng y Roger Etchegaray viếng thăm Moscow để chia sẽ với toàn thể Cộng đồng Kitô hữu Nga niềm vui mừng cả ngày sinh nhật lẫn quan thày của ngài đã cho tôi có cơ hội may mắn để gửi đến ngài những lời chúc tốt đẹp nồng nhiệt và thân ái của tôi.
Tôi muốn chung vui với cuộc mừng này trong tinh thần, và tôi xin Chúa ban muôn ơn lành xuống trên chính ngài và thừa tác vụ của ngài, một thừa tác vụ quảng đại dấn thân phục vụ cho lý tưởng Phúc Âm cao cả. Những cử chỉ và lời nói của tình huynh đệ cải tiến giữa thành phần mục tử của đàn chiên Chúa cho thấy rằng việc gia tăng hợp tác trong chân lý và bác ái là những gì giúp gia tăng tinh thần hiệp thông là tinh thần cần phải hướng dẫn đường đi nước bước của tất cả mọi người đã lãnh nhận phép rửa.
Thế giới hiện đại đang cần nghe thấy những tiếng nói cho thấy con đường của hòa bình, của việc tôn trọng tất cả mọi người, của việc lên án tất cả mọi hình thức bạo lực, của phẩm vị cao cả nơi hết mọi người cùng với những quyền lợi bẩm sinh họ được quyền hưởng.
Với những cảm thức ấy, tôi gửi đến ngài những lời chúc tốt đẹp nhất cho sức khỏe của ngài; theo gương và nhờ lời chuyển cầu của Thánh Alexis, chớ gì ngài tiếp tục làm trọn sứ vụ được Thiên Chúa ủy thác.
Biển Đức XVI
Moscow ngày 22/02
Kính gửi Giáo hoàng Biển Đức XVI
Thưa Ngài,
Tôi cảm kích cám ơn những lời chúc tốt đẹp thân ái của ngài và việc ngài nhớ nguyện cầu cho tôi nhân dịp sinh nhật và quan thày của tôi, những gì được Hồng y Roger Etchegaray mang đến cho tôi.
Trong thời đại của chúng ta đây, thời điểm đang lan tràn nạn tục hóa, Kitô giáo đang phải đương đầu với những thách đố nặng nề đòi việc làm chứng chung. Tôi tin rằng đối với hai Giáo hội của chúng ta, những giáo hội có cùng quan điểm về nhiều vấn đề rắc rối hiện nay trên thế giới hiện đại này, thì công việc ưu tiên ngày nay đó là việc bênh vực và khẳng định những giá trị Kitô giáo trong xã hội, những giá trị nhờ đó nhân loại đã sống trên một ngàn năm. Tôi hy vọng rằng công việc ưu tiên này cũng góp phần vào việc tìm kiếm một giải pháp nhanh chóng cho những vấn đề giữa hai Giáo hội nữa.
Tôi xin chúc lại ngài những lời chúc tốt đẹp nhất của tôi mong ngài được khỏe mạnh, khi tôi cầu Chúa ban muôn vàn ơn trợ giúp thần linh xuống trên ngài để ngài hoàn tất vai trò cao cả của ngài là Giáo chủ của Giáo hội Công giáo Rôma.
Thân ái trong Chúa Kitô,
Alexy II
Thượng Phụ Moscow và Nga Sô
Ngoài ra, trong quá khứ, trước khi làm Giáo hoàng nữa, tức khi còn giữ vai trò Tổng trưởng Thánh Bộ Tín Lý Đức Tin, ngài đã thực hiện “những cử chỉ cụ thể” đối với vấn đề đại kết Kitô giáo này rồi. Chắc chúng ta còn nhớ bản Tuyên Ngôn Chung về Tín Lý Công Chính Hóa ký kết giữa Giáo hội Công giáo với Liên hiệp Luthêrô Thế giới ở Đức ngày 30.10.1999 tại Augsburg, một thành quả tốt đẹp sau hơn 30 năm đối thoại đại kết. Thế nhưng, thành quả đại kết đầu tiên này không thể có nếu không thiếu “những cử chỉ cụ thể” do đích thân vị hồng y tổng trưởng Thánh Bộ Tín Lý Đức Tin Joseph Ratzinger thực hiện.
Thật vậy, trong cuộc tranh luận về thông điệp “Đức Tin và Lý Trí” của ĐGH Gioan Phaolô II xẩy ra tại Rôma vào Tháng 10/1998, vị hồng y nay là giáo hoàng Biển Đức XVI của chúng ta đây đã cho biết rằng trước khi ngài lên đại học, ngài đã đọc tất cả các tác phẩm của Luthêrô được viết trước thời Cải Cách, tức là ngài đã hiểu được những suy nghĩ của một nhân vật Luthêrô khi còn là linh mục Công giáo.
ĐHY Ratzinger bấy giờ đã kêu gọi những ai hiện diện hãy đọc lại những bản văn đó, vì chúng cho thấy cuộc chiến đấu cả thể Luthêrô đã trải qua khi phải đương đầu với bản thân mình để sống và chấp nhận những giáo huấn của Vị Thiên Chúa công minh và thiện hảọ Cuộc tranh luận về thông điệp “Đức Tin và Lý Trí” này đã kéo dài mấy tiếng đồng hồ. Vị nguyên Giám mục Tin Lành Luthêrô Wolfgang Huber ở Bálinh (bấy giờ, nay làm chủ tịch Hội đồng Giáo hội Tin Lành Đức quốc) lấy làm cảm phục trước sự ứng đáp của vị tổng trưởng Thánh Bộ Tín Lý Đức Tin và khen Đức Ratzinger là một trong ít người thực sự hiểu được Luthêrô. Và chính kiến thức của ĐHY Joseph Ratzinger về ông tổ Thệ Phản Luthêrô đã giúp phần làm hiện thực việc ký kết lịch sử Bản Tuyên Ngôn Chung về Tín Lý Công Chính Hóa.
Tuy nhiên, có một số điểm trong bản dự thảo của bản tuyên ngôn này được trình bày trong năm 1998 đã bị cả Tòa Thánh lẫn hiệp hội loại bỏ. Khi tình hình cho thấy dự án có thể bị hỏng cuộc, thì những khó khăn ấy đã được thắng vượt bởi Giám Mục Johannes Hanselmann, nguyên chỉ tịch Liên Hiệp Luthêrô Thế Giới, và ĐHY Ratzinger, nhờ tình thân hữu lâu đời của hai vị này, mối thân hữu đã đưa đến việc thực hiện một cuộc họp riêng giữa hai người với nhau vào Tháng 11/1998.
Sau khi vị Giám mục Tiến Sĩ Hanselmann này chết vào ngày 02.10.1999, ĐHY Ratzinger đã tiết lộ trong một bài diễn thuyết là: “Chúng tôi đã thực hiện một cuộc gặp gỡ ở nhà của người anh em của tôi, tại Đức quốc, khi mà dường như việc thỏa thuận về Tín Lý Công Chính Hóa đã bất thành. Nhờ đó, trong diễn trình của một cuộc tranh luận kéo dài cả một ngày trời, chúng tôi đã tìm thấy được những công thức làm sáng tỏ những điểm vẫn còn gặp trục trặc… Với công thức được dẫn giải vào những ngày ấy, theo cả Liên Hiệp Luthêrô lẫn giáo huấn của Công giáo, họ đã có thể công nhận rằng họ đi đến việc thỏa thuận về một số điển nồng cốt của Tín Lý Công Chính Hóạ Nó không phải là một việc thỏa thuận có tính cách toàn cầu, thế nhưng, với công thức này mới có thể tiến đến chỗ ký vào một văn bản thỏa thuận ở những gì căn bản”.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh (tổng hợp và tuyển dịch)
Nguồn: thoidiemmaria.net