Trở nên tốt lành

Một buổi chiều thu, một người đàn bà men theo con đường nhỏ dẫn lên nhà vị ẩn tu. Bà từ một thôn xóm xa xôi tới chứ không phải ở làng dưới lên. Bà dậy thật sớm từ tinh sương, nhưng bà đã dừng lại nơi mỗi chặng đàng Thánh Giá bên vệ đường. Có chặng bà đặt những đóa hoa như các trẻ nhỏ quen làm. Chặng khác, bà thầm thì một kinh Lạy Cha hoặc một kinh Kính Mừng. Tới ngôi nhà nguyện nhỏ trên một đỉnh đồi cao nhất, trên tường có những bức họa phô diễn các linh hồn nơi luyện ngục, bà dừng lại ở đây, lần một chuỗi Mân Côi chỉ cho các linh hồn vị bỏ rơi. Rồi bà lại tiếp tục leo núi và sau cùng thở hổn hển và kiệt sức, bà tới trước cửa hang.

Vị ẩn sĩ ngồi ngay ngưỡng cửa. Bà tiến lại gần.

- Thưa cha, bà nói, từ ba mươi năm nay, con làm những việc vất vả, nặng nhọc nhất, con từ bỏ tất cả những lạc thú trần ai. Con trốn lánh mọi cơn cám dỗ. Hết ngày này sang ngày khác, con nhẫn nại vác Thánh Giá Chúa, và con bố thí cho người nghèo theo sức con, con không chểnh mảng bỏ xem lễ bao giờ. Con cầu khẩn Đức Mẹ và các Thánh; con rên rỉ thảm thiết xin các Ngài trợ giúp, nhưng không ích gì cho con cả. Lòng con hẳn xấu lắm, vì con nhận thấy nơi con vẫn còn chút gì ma quái ngay cả khi con không vấp phạm. Con ước ao trở thành những đấng Thánh mà con thường nghe nói; nhưng con vẫn còn là một kẻ trọng tội. Con không tin rằng con có thể làm được một việc gì đó với ý ngay lành. Con giúp đỡ tha nhân nhưng con không yêu mến họ. Và ngay trong lúc mà con tỏ lỗi với con, con cũng cảm thấy kiêu ngạo vì thấy trong bao nhiêu người chỉ có một mình con là đi tìm sự thánh thiện.

Bà ngưng lời, mắt nhìn vào cõi mơ hồ. Bà thầm thì nói tiếp:

- Không còn cách gì để trở nên tốt lành nữa sao? Con chỉ còn có cách là nghĩ đến nó. Con đề phòng tất cả mọi tư tưởng của con. Con làm điều mà con tin rằng Chúa đòi hỏi nơi con, ít ra con thử cố làm. Điều đó không có ích gì sao? Vậy còn phải làm gì nữa?

- Không, vị ẩn sĩ dịu dàng trả lời, điều đó không ích gì cả.

Có thể nói là bà đã chờ đợi câu trả lời đó thay vì ngạc nhiên. Câu đó chỉ như xác nhận kinh nghiệm của bà; nhưng bà nhắc lại :

- Còn phải làm gì nữa?

Hai người cùng im bặt. Người đàn bà cất tiếng:

- Phải chăng con không đủ lòng thống hối ăn năn? Hay con không cầu nguyện và chiến đấu cho đủ?

- Đủ, vị ẩn sĩ trả lời, đủ lắm, và có lẽ quá đủ. Con đả ngược đãi thân con. Hãy ngắm xem cảnh vật quanh con. Bông hoa đâu có cần đến áp lực để trổ bông? Nó cũng không cần lo lắng đến hình dáng màu sắc. Nó hút thức ăn dưới đất, nó uống ánh dương và sương mai và làm như vậy nó trở thành một trong những kỳ công của Thiên Chúa nơi trần gian. Con hãy làm như bông hoa.

- Vậy con không cần phải chiến đấu, không cần phải hãm mình nữa chăng? Bà ta thầm thì; từ đây con sẽ khoanh tay và không làm gì nữa cả chăng? Cha là ai mà dám nói lên những lời như vậy?

- Ta là kẻ đã từng sống nhiều, ẩn sĩ trả lời.

- Thế nhưng con người cũng phải khác bông hoa chứ? Người đàn bà phản đối. Trong làng có hàng trăm người sống kiểu cha nói. Không một lúc nào họ hối tiếc họ là gì, họ nghĩ gì, họ sẽ ra sao. Nhưng đó chỉ là những người chất phác.

Nhà ẩn tu không hưởng ứng điều nhận xét đó.

- Ta không thể trả lời cách khác cho con được. Hãy về đi và trong đời sống hãy ráng làm như bông hoa.

Ông nhìn người đàn và và biết bà ta nghĩ rằng ông đã cho bà hòn đá thay vì chiếc bánh. Nhưng ông để bà ra về, chỉ buồn rầu nhìn theo. Cho tới khi bà đã xa hẳn rồi, mắt ông vẫn còn đăm đăm nhìn về phía bà khuất dạng. Môi ông mấp máy, nhưng không rõ ông nói gì.

Thời gian trôi qua. Sau cùng người đàn bà trở lại hang đá. Và lần này cũng vẫn bà lên tiếng trước.

- Lạ thật, bà nói, con không thể quên được những lời cha nói về bông hoa. Con tin rằng giờ đây con mới hiểu được đôi phần điều cha muốn chỉ dạy. Con đã tập sống theo lời cha : không chịu khó, không chiến đấu, nhưng giữ bình tĩnh và mở rộng tâm hồn như để hô hấp. Và… tất cả đều thay đổi. Thật là khác hẳn… hình như có một cái gì lớn lên nơi con. Vâng, con không thể diễn tả nổi điều đó… Hầu như là con sống động hơn…

Vị ẩn sĩ vui vẻ nhìn bà nhưng lặng thinh. Bà lại tiếp :

- Trước đây, con chỉ làm việc và chiến đấu. Con không còn giây phút nào để thở nữa. Dù vậy lỗi lầm và tội phạm con vẫn thấy chồng chất. Chúng trở nên kinh khủng. Bây giờ thì có thể nói là chính Chúa làm việc nơi con.

Vị ẩn sĩ ra dấu chấp thuận.

- Đúng lắm, ông nói, lỗi lầm, xấu xa của ta không phải là quan trọng ở đời này. Nếu chúng trở thành quan trọng, chỉ là để làm tê liệt ta. Nhưng điều hệ trọng nhất là chính Chúa làm. Và cái đó mới giải thoát ta.

Người đàn bà chăm chú lắng nghe và nghiêng đầu tỏ ý tán thành. Rốt cuộc, bà đã hiểu phần nào.

- Thưa cha, bà nói, xin hãy dạy con một điều : sự gì xảy ra nơi con khi con cố sống như bông hoa?

- Đó là sức mạnh Chúa.

Gương mặt người đàn bà rạng lên một niềm vui khiêm tốn.

- Con cũng nghĩ thế, bà ta nói, nhưng đó là phép lạ của Chúa.

- Phải rồi, vị ẩn sĩ đáp, chính thế đó.

Người đàn bà đứng lặng hồi lâu, chìm đắm trong suy tư.

- Con vui mừng hết sức, bà nói, nhưng con e điều đó sẽ trở lại. Thưa cha, liệu nó có thể trở lại được không?

- Không, nếu con đừng nghi ngại gì, ẩn sĩ trả lời.

Bà suy nghĩ về câu đáp, rồi lại nói:

- Con vẫn chưa làm chủ được lối sống mới này; con sợ không thể làm được tất cả những gì phải làm con sợ không có thì giờ, con bất lực rồi.

- Nếu con không hấp tấp, nhà lão thành trả lời, nếu con không áy náy đến kết quả của việc con làm, khi đó con sẽ đủ sức.

Người đàn bà nhấn mạnh:

- Nếu con không biết làm, nếu con nghi ngờ?

- Thế thì con hãy làm điều con thích hơn cả. Ẩn sĩ đáp.

- Điều con thích làm hơn cả… Câu trả lời của cha thật bất ngờ. Dù sao con cũng phải làm điều Chúa muốn, không phải theo ý con…

Vị ẩn sĩ mỉm cười.

- Ta thấy ở con lúc nào cũng có sự hoài nghi về Thánh Ý Chúa. Nhưng làm sao con biết được, nếu con không nghe theo tiếng nói tự đáy lương tâm con? Nơi đó Chúa phán dạy. Chỉ có bề ngoài của con đôi khi mới muốn làm trái lại. Phải, con hãy làm điều con muốn khi con tự vấn trước Nhan Chúa.

Bốn tia mắt nhìn nhau. Và, trên gương mặt người đàn bà, niềm vui khiêm nhu lúc nãy lại hiện ra. Bà hít một hơi dài khoan khoái.

- Lời chỉ giáo của cha thật bất ngờ. Nhưng nó giúp ích nhiều.

Và bà lui gót.