Khái lược về lịch sử và tư tưởng của Đạo Sikh (2)
(tiếp theo)
Các tư tưởng cơ bản của Sikh giáo
Adi Granth (First Book) và Dasam Granth (Book of Tenth King) là thánh kinh của những người theo đạo Sikh. Adi Granth do Guru thứ năm Arjan biên soạn dựa trên những tài liệu đã được cha của ông biên soạn và sưu tập. Adi Granth được viết bằng chữ Gurmukhi (chữ này có những nét gần giống với mẫu tự của tiếng Phạn và chia làm 6 phần: (1) Japji: gồm có những bài kinh của Guru Nanak, được dùng trong lễ cầu nguyện sáng sau khi tắm. (2) So Daru: những bài kinh được dùng trong lễ cầu nguyện buổi chiều. (3) So Purkhu. (4) Sohila: là bài kinh cầu nguyện trước khi ngủ. (5) Rāg: phần này có cả thảy 31 phân đoạn tạo thành phần chính yếu của quyển kinh. (6) Bhog: có 13 chương được tụng vào những buổi lễ khác nhau. Riêng Dasam Granth là tập sách bổ sung cho bổn kinh Adi Granth do Guru thứ mười cũng là vị Guru cuối cùng Govind Singh biên soạn. Nó được viết bằng tiếng Hindi, giới thiệu những luật lệ quy định do chính Guru Govind Singh đặt ra (9).
Adi Granth cũng gọi là “Granth Sahib,” hoặc “Darbar Sahib,” là quyển kinh chính yếu được hầu hết mọi người tôn kính luôn được giữ gìn trân trọng trong đền thờ lớn Amristar. Adi Granth trình bày những giáo điều mà Guru Nanak và 9 vị Guru Thế tổ khác truyền lại, mở đầu bằng Mool mantar là những lời mà Guru Nanak dùng để mô tả về Chúa trời, và cũng là khái niệm cơ bản của đạo Sikh về Chúa trời nói chung. Nội dung chủ yếu thể hiện sự thống nhất của Chúa trời, mà cốt lõi của Chúa trời là sự thật (SAT NAAM), và là cái nội tại của mọi biểu hiện sáng tạo. Đạo Sikh, do đó, là một đơn thần giáo, nghĩa là chỉ tin và tôn thờ duy nhất một vị thần đó là Chúa trời (IKONKAAR). Chúa trời tạo ra vũ trụ, sự tồn tại của vũ trụ phụ thuộc vào ý chí của Chúa trời (KARTA PURKH). Chúa trời vượt ra ngoài phạm vi sinh, tử (AJOONI), không có hình thù, không có giới tính, chưa bao giờ và sẽ không bao giờ mang hình dáng con người trên trái đất. Chúa trời không có lòng hận thù (NIR VAIR) hay sợ hãi (NIR BHAU) mà luôn tràn ngập sự yêu thương. Người đã, đang và sẽ tồn tại mãi mãi. Chúa trời đến với nhân loại trên toàn thế gian thông qua lời nói được phát ra bởi các Guru được thể hiện dưới hình thức các shabads. Và Chúa luôn ngự ở trong lòng của mỗi chúng ta, mỗi một người nam hay nữ đều phải tìm Chúa trong chính bản thân mình.
Tư tưởng này đưa Đạo Sikh đến một trạng thái gọi là tôn giáo tại tâm của các cá nhân như đã đề cập ở trên. Tư tưởng này tương đồng với tư tưởng “chính Phật tại tâm” của trường phái Trúc Lâm Yên Tử và cả trong tư tưởng “lòng tin nơi chính mình” của Martin Luther, người đã sáng lập ra đạo Tin Lành (Protestantisme).
Là một cộng đồng lớn đã cải cách trong Ấn Độ giáo, giáo lý của đạo Sikh ít nhiều có những điểm gần giống với tư tưởng Ấn giáo, chẳng hạn như những khái niệm về luân hồi (samsara) và nghiệp báo (karma). Đạo Sikh cho rằng, mục đích trong cuộc sống của con người là thoát ly sinh, tử và hợp nhất với Chúa trời, và theo họ, mục đích này có thể đạt được bằng cách nghe theo lời dạy của bậc đạo sư (Sat Guru – True guru), suy ngẫm về thánh lý và làm tất cả các công việc thiện và phục vụ mọi người. Đối với các tín đồ đạo Sikh, thiên đường chính là thế giới này! Thiện nghiệp có nghĩa là sự tái sinh làm lại thân con người; còn tái sinh làm súc sanh thì giống như ở trong địa ngục, đó là kết quả do ác nghiệp mà ra.
Tuy nhiên, trung thành với tôn chỉ, chỉ tin và tôn thờ duy nhất một vị thần, tín đồ đạo Sikh cấm không được tôn thờ nhiều thần, không sùng bái, không hành hương đến các điện thờ lớn của Hindu và thực hành các nghi lễ mù quáng. Họ không chấp nhận phương thức sống thụ động, thoát tục, trở thành tu sĩ hoặc chọn lối sống ẩn dật để trốn tránh đời sống thực tại. Trong tư duy của những người theo đạo Sikh, việc giải thoát hay không được giải thoát trong cuộc đời này là do mình. Họ cho rằng, mỗi một con người cần phải tu thân ngay trong cuộc sống hiện tại, và vượt lên những vất vả khó khăn trong cuộc sống hằng ngày bằng cách khắc phục năm tật xấu luôn tiềm tàng trong chính mỗi con người; đó là dâm dục, sân hận, tham lam, cố chấp (chấp thủ) và tự kiêu (ngã mạn).
Trong đạo Sikh, người phụ nữ rất được coi trọng, và quan niệm của họ về người phụ nữ có phần nào đồng tình với quan niệm đa thê của Hồi giáo “Chúng ta được sinh ra từ người phụ nữ, Người phụ nữ đã mang thai chúng ta, chúng ta đính hôn và kết hôn với phụ nữ. Chúng ta làm bạn với người phụ nữ, và nhờ người phụ nữ nòi giống mới được nối dõi. Khi một người phụ nữ chết, chúng ta lại kết hôn với người khác, chúng ta ràng buộc với thế giới qua người phụ nữ. Vậy tại sao chúng ta lại nói điều không tốt về người phụ nữ, những người đã sinh ra các vị Vua chúa? Người phụ nữ do chính người phụ nữ sinh ra, chẳng có một ai được sinh ra mà không có người phụ nữ. Duy nhất Chúa trời là không phải do người phụ nữ sinh ra” (10) (Guru Nanak, Var Asa). Đạo Sikh nhấn mạnh sự bình đẳng về xã hội và giới tính, cho rằng nam và nữ đều được coi trọng như nhau, phản đối tục giết bé gái sơ sinh hoặc tục thiêu sống người vợ cùng với người chồng đã chết, trái lại cho phép người góa phụ tái hôn (11). Các tín đồ đạo Sikh tin rằng, muốn đạt tới cuộc sống tốt đẹp thì cần phải luôn giữ đức tin trong trái tim, khối óc, phải làm việc chăm chỉ và trung thực, phải có lòng hảo tâm bố thí cho tất cả mọi người. Sống biết chia sẻ với mọi người cũng là một trách nhiệm xã hội mà những người theo đạo Sikh cần phải biết, mỗi một cá nhân cần nên giúp đỡ những người có nhu cầu thông qua công việc từ thiện.
2. Một số nhận xét
2.1. Sự khủng hoảng về chính trị, bất bình đẳng về tôn giáo, phân biệt nặng nề về đẳng cấp trong xã hội,... vào giai đoạn cuối vương triều Hồi giáo Đêli là những tiền đề cơ bản dẫn đến sự ra đời của đạo Sikh vào đầu thế kỷ XVI ở Ấn Độ. Điều này chúng ta thấy có sự tương đồng trong sự ra đời của Kitô giáo, của đạo Tin Lành và một số tôn giáo khác.
2.2. Tư tưởng cũng như cách hành đạo của đạo Sikh có nguồn gốc từ các tôn giáo ở Ấn Độ lúc bấy giờ mà rõ nhất là Ấn Độ giáo và Hồi giáo nhưng lại mang tính nhân văn hơn, gần gũi hơn với con người, đề cao “giá trị của con người quan trọng hơn địa vị hoặc giai cấp” hay “tìm chân lý ở chính bên trong bản thân mình”; cũng như cách tổ chức tôn giáo và hành đạo đơn giản hơn, cho phép tín đồ dễ thực hiện. Đây chính là điểm cải cách của Sikh giáo nhằm đáp ứng nhu cầu tâm linh của người Ấn lúc bấy giờ.
2.3. Vốn là một tôn giáo hòa bình, chống lại sự bất bình đẳng về tôn giáo và đẳng cấp ở Ấn Độ nhưng từ sau sự kiện Guru Teg Bahadur bị hoàng đế Aurangzeb hành hình (1675), đạo Sikh đã đi đến chỗ tạo ra một đẳng cấp lãnh đạo thần quyền và quân sự, một kiểu giáo đoàn chiến đấu gồm những phần tử “tinh khiết và thuần nhất” tức các Khalsa để cuối cùng thuyết giáo về thánh chiến và lập ra một kiểu rửa tội khai tâm bằng thanh kiếm (chịu ảnh hưởng của Hồi giáo).
2.4. Đạo Sikh hiện là một trong những tôn giáo có ảnh hưởng rất lớn đến đời sống và tư tưởng của người dân Ấn Độ, với khoảng hơn 23 triệu tín đồ, trong đó 90% sống ở tiểu bang Punjab và khoảng hơn 1 triệu tín đồ sống ở Anh và các thuộc địa cũ của Anh. Mặc dù dân số theo Sikh giáo không bằng dân số theo Ấn Độ giáo nhưng họ là một cộng đồng gắn bó và thịnh vượng với sự liên kết văn hoá, tôn giáo mạnh mẽ, có khuynh hướng vươn tới một nhà nước Sikh độc lập tự chủ như ng vẫn dung hoà, với một bản sắc riêng biệt của đạo Sikh.
Đặng Văn Chương
Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế
Tịnh Như
Chùa Kiều Đàm, Huế
TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 60, 2010
Nguồn: hueuni.edu.vn
_____________________________
Chú thích:
(9) C. H. Buck, Faiths, Fairs and Festivals of India, tr 172N3; Cũng xem, Joseph Davey Cunningham, A History of the Sikhs from the Origin of the Nation to the Battles of Sutlej, tr. 352-356.
(10) Teja Singh, The Sikh Religion, An Outline of Its Doctrines, Gurupdesh Printers, New Delhi, 1997, tr. 9
(11) C. H. Buck, Faiths, Fairs and Festivals of India , Asian Educational Services, New Delhi, 1999, tr. 165
* TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. C. H. Buck, Faiths, Fairs and Festivals of India, Asian Educational Services, New Delhi, 1999.
2. Anil Chandra Banerjee, The Sikh Gurus and the Sikh Religion, Munshiram Manoharlal Publishers Pvt. Ltd, 1983.
3. Joseph Davey Cunningham, A History of the Sikhs from The Origin of the Nation to the Battles of the Sutlej, Asian Educational Services, New Delhi, 1994
4. Jeaneane Fowler, Merv Fowler, David Norcliffe, Nora Hill, and Diane Watkins, World Religions, Sussex Academic Press, 1997.
5. Nguyễn Gia Phu, Nguyễn Văn Ánh..., Lịch sử thế giới trung đại, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2003
6. MargueriteNMarie Thiollier, Từ điển Tôn giáo, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 2001
7. Teja Singh, The Sikh Religion, An Outline of Its Doctrines, Gurupdesh Printers, Gurdwara Rikab Ganj Sahib, New Delhi, 1997.