Quan niệm về chữ Hiếu trong Tam kỳ Phổ độ

Cao Đài Giáo hướng dẫn nhân sinh giải quyết cùng một lúc hai mặt Thế Đạo và Thiên Đạo trong mục đích của Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ. Vì thế CHỮ HIẾU cũng được các Đấng Thiêng Liêng giảng dạy theo đường hướng vừa nêu. Nhân mùa Vu Lan, chúng ta hãy cùng nhau ôn lại những lời dạy về chữ Hiếu qua Thánh Giáo Cao Đài.

I. VỀ MẶT THẾ ĐẠO:

Khởi đầu của Thế Đạo ở bậc Nhơn Đạo, Thánh giáo hướng dẫn người tín đồ ngay khi lúc tuổi còn trẻ phải kế thừa những khía cạnh truyền thống văn hóa đạo đức tốt đẹp của nhân loại. Đức Khổng Thánh dạy con cháu phải biết:

Thờ cha mẹ trời tây lượng bóng,

Tiếng dạy khuyên phải lóng nghe lời;

Sớm khuya thăm viếng chớ lơi,

Hiếu thân chí kỉnh Phật Trời ban ơn.

Khi Đông hạ quạt nồng đắp lạnh,

Lúc ốm đau phải lãnh thuốc thang;

Mẹ cha còn sống song toàn,

Là người hữu phước phải toan phụng thờ……

Đừng học tánh mưu khôn thế tục,

Coi mẹ cha như khúc gỗ tròn;

Làm rầu, làm nhọc, khi còn,

Chết rồi chia của nuôi con vợ mình ! ”

1. Làm vui lòng ông bà cha mẹ:

Vậy con cháu khi còn trẻ phải biết vâng lời, cố gắng học hành, bên cạnh đó cũng phải tập giúp đỡ những việc thông dụng trong nhà. Anh chị em phải hòa thuận, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau. Ngay cả sau khi đã trưởng thành.

Thí dụ: chơn linh của một đạo hữu tên Bùi thị Quyện ở Thanh Liên Đàn – Long An, trong mùa Vu Lan được về đàn nhắc nhở 2 con trai và 2 con dâu phải thuận hòa với nhau:

“…… Trước đàn đây, Tệ Nữ xin Thiên Mạng cho phép tôi dời hai con tôi vào trước điện, để đôi lời phân trần cùng hiếu tử tôi……

BÀI

Con hỡi con ! trần này có thấy,

Hải, Phú con quì lạy trước ngôi;

Đàn đây Mẹ đặng trở hồi,

Về nơi Liên cảnh khúc nôi lòng này.

Mẹ nhắc lại lòng đây thảm thiết,

Lúc sanh tiền chỉ biết đạo thôi;

Chồng con oan nghiệp trì lôi,

Có đâu rỗi rảnh tô bồi đức công.

Khi thoát xác, ân phong Hội Thánh,

Phẩm Nữ Thần chưa lãnh con ôi;

Vì chung Mẹ thiếu công bồi,

Của con đào tạo đây hồi Mẹ đau……

Lòng thảm thiết lời này đó trẻ,

Làm sao con thấy Mẹ được cùng;

Con ôi hai trẻ đồng chung,

Tình thương cốt nhục nấu nung nhau thời.

Vậy con có thương linh hồn của mẹ chăng con ? Hải con thương linh hồn của mẹ chăng con ? Con có tưởng giờ đây phải mẹ của con không ? Sự tu cứu linh hồn của mẹ là phần xa lắm con ôi ! Thương mẹ là thương em con đó. Con thương mẹ tức nhiên là thương anh em cốt nhục máu huyết mẹ sanh ra. Vậy Hải con ! có động lòng thương mẹ chăng con ?

Hai con có tình thương chăng nhỉ ?

Cũng đừng cho ma quỷ xen vào;

Con ôi ! cốt nhục rún nhau,

Cắt chia giọt máu, mẹ đau mấy lần ……

Hải nghĩ trước nghĩ sau lời đấy,

Hãy tri tường kín đậy vào trong;

Tình thương Phú để vào lòng,

Tình thương trẻ nghĩ để trong nơi nào ?

Minh dâu thảo biết sao lời mẹ,

Gương từ lành mẹ vẽ còn ghi;

Dâu hiền, con thảo thời kỳ,

Thời kỳ đạo đức đồng qui lo hành ………

Phú con ôi ! nghiêng mình phục hướng,

Phận con là con chưởng đức công;

Anh em vun đắp nơi lòng,

Hiếu tâm của trẻ gắng công điểm vào.

Liền ớ trẻ ! mẹ trao lời dạy,

Đồng phận dâu cả thảy ôn tồn;

Vui hòa đạo đức bảo tồn,

Bất hòa lãnh tội ngục môn đọa lần.

Hai con thảo lời phân của mẹ,

Hai dâu hiền cạn lẽ để đây;

Con ôi đạo đức đắp xây,

Quên tình cốt nhục, cảnh này lưu vong.

Lãnh trọng tội gia tông đạo đức,

Lãnh trọng phần mẻ sứt tình thương;

Con ôi ! Phú, Hải làm gương,

Minh, Liền đạo đức điểm chương đạo nhà ...”

2. Chăm sóc, phụng dưỡng: đúng mức

Chúng ta có thể lấy những hình ảnh thực hành Đạo Hiếu của Đức Ngô lúc sinh tiền để làm bài học kinh nghiệm:

Là một người hiếu nghĩa vẹn tròn nên khi có lương bổng rồi, Ngài bèn viết thơ mời ông thân bà thân từ ngoài Hà nội về để trọn bề phụng dưỡng. Về sau ông thân Ngài ở riêng. Mỗi khi cần dùng tiền bao nhiêu thì Ngài cung phụng đầy đủ và không bao giờ để một lời than vãn. Để tránh sự thiếu hụt trong gia đình, ban đêm, Ngài đi dạy thêm tiếng Pháp cho các người Tàu. Đối với mẹ, Ngài là người con chí hiếu. Mỗi ngày đi làm việc về, Ngài không bao giờ quên hỏi thăm mẹ ăn cơm chưa hoặc ăn có ngon không? Những lúc bà cụ đau nhiều thì Ngài đi cầu Tiên xin thuốc và tự lo giặt giũ cho mẹ.

3. Thờ phượng:

Khi ông bà cha mẹ khuất bóng, chúng ta phải phụng thờ theo truyền thống văn hóa của người Việt như lời Đức Chí Tôn đã dạy:

“Chỉ có xứ Việt Nam còn duy trì được sự tôn sùng tổ phụ theo tục lệ cổ truyền... Ý Thầy muốn nó được giữ nguyên thể như vậy mãi.”

Đức Khổng Thánh dạy thêm:

“Khi mãn khó giữ câu mến đức,

Sự vong như tồn được phụng thờ;

Thánh tâm tỉ lại hồi sơ,

Đi thưa về kỉnh bao giờ không quên.

Cơm kỵ lạp lo đền ngày trẻ,

Dĩa muối dưa nhớ mẹ cùng cha;

Kỉnh trên Thất Tổ ông bà,

Tỏ lòng hiếu tử cúng mà ai ăn?

Nhắc sự tích lòng hằng đau đớn,

Nhờ công sanh nuôi lớn dạy khôn;

Buồn lo tu niệm độ hồn,

Đặng cho cha mẹ Thiên môn đặng vào.”

Vậy chúng ta cần phải làm những gì để hồn cha mẹ vào đặng Thiên môn ?

II. VỀ MẶT THIÊN ĐẠO:

1. Khi ông bà cha mẹ còn sống:

A) Cần khuyến khích việc phát triển tâm linh. Tạo những điều kiện thuận lợi trên đường tu như: ăn chay; nghe và đọc kinh sách. Muốn làm được những việc trên thì bản thân chúng ta phải có ý thức và thực hành trước tiên việc tu học và hành đạo. Phải có ý thức vượt lên trên những suy nghĩ bình thường của nhân thế: chỉ chăm lo đời sống vật chất. Trái lại chúng ta là người hiểu đạo thì phải quan tâm đến cả hai mặt vật chất và tâm linh. Và sự chăm sóc về tâm linh mới là quan trọng hơn. Nếu chưa làm được việc độ dẫn tâm linh cho cha mẹ lúc còn sống thì sẽ là nỗi ray rức dầu đã trở về ngôi xưa vị cũ. Thí dụ sau đây là lời than vãn của một vị sau khi đã được về cõi “thiêng liêng hằng sống” cho chúng ta thấy:

“Thiên Tài lai cơ .... Phần tôi hoàn toàn theo Đạo, một hân hạnh tôi được hưởng tròn. Nhưng còn điều khó nghĩ là: Phụ mẫu tam thân còn tại tiền chưa chung một đường lối, thế nên tôi phận làm con nguyện cầu Chí Tôn ân xá, nên tôi nhập non thần để luyện thành chơn thân, mới có đủ đầy công quả hầu giục huyết quản song thân chung về cội cả. Như thế trách nhiệm tôi mới tròn.”

Già rồi bệnh tật là qui luật tự nhiên của một kiếp nhân sinh.

B) Khi chăm sóc phụng dưỡng ông bà cha mẹ, cần chú ý:

Một trường hợp cũng thường gặp trong đời sống. Đó là khi đi trị bệnh, một số bác sĩ thường buộc người bệnh phải ăn mặn thì mới điều trị hoặc buộc phải dùng những phương thuốc có nguồn gốc động vật.

Td: thuốc uống được làm từ nhau thai; thuốc làm từ tạng phủ động vật; nước cốt gà.v.v...

Khi ấy, là con cháu chúng ta phải cố gắng giữ vững đức tin của chính mình để kiên quyết giúp cho người thân giữ được công trình khó nhọc trường trai đã mấy mươi năm! Việc nầy Đức Quán Thế Âm có dạy:

“Thường thường trong hàng tu thân hành đạo hay gặp những trở ngại trên bước đường tu thân lập quả như khảo đảo về phần thể xác... Đương trai giới hạnh đường lại vương mang bịnh hoạn có thể chẳng thâu dụng được trai giới, đến lương y bác sĩ đặt điều kiện ẩm thực theo khoa học hiện đại trái với luật giới trường trai ... Đó là những chướng ngại xảy đến làm ngăn trở bước đường tiến hóa cho đời giữ Đạo.”

Một khía cạnh của Cận Tử Nghiệp là: cũng do nợ nần oan trái, nghiệp chướng nặng nề, một trường hợp kinh nghiệm khác chúng ta cũng nên lưu ý. Trong khi nhồi nghiệp căn quả báo, người bệnh tâm thần mê muội khi đó oan gia kéo đến đòi nợ, bèn xúi giục bệnh nhân đòi hỏi người nhà phải cho ăn những món mặn chi đó với vẻ thèm khát dữ dội!

Trong những trường hợp như trên, chúng ta dùng món chay giả hình thức mặn, một mặt làm thức ăn cho người thân, mặt khác cúng cầu siêu cho các oan gia.

Có khi oan gia nghiệp báo xúi giục người bệnh cứ khăng khăng đòi hỏi con cháu phải sát sanh một con vật để làm thức ăn. Khi đó, chúng ta phải cố gắng khuyên nhủ và thường xuyên cho nghe kinh. Mặt khác chúng ta nhờ bổn đạo cầu nguyện theo nghi lễ thông dụng, cũng như mỗi ngày gia quyến cầu nguyện Ơn Trên hộ trì cho người thân được ổn định tâm hồn vượt qua khảo đảo.

2. Khi ông bà cha mẹ đã mất:

A) Tang lễ:

Theo nghi thức Cao Đài: đơn giản, không mê tín.

- Một khi đã ý thức vấn đề tâm linh là điểm đích rốt ráo thì những gì cần thiết cho sự tiến hóa tâm linh phải luôn được xem trọng. Vì thế chúng ta không chạy theo những hình thức rườm rà, hao tốn như người đời thường thể hiện để chứng tỏ sự hiếu thảo nhưng không có ích chi mà lại làm phiền hàng xóm như: lợi dụng việc thức đêm trong đám tang để bài bạc, nhậu nhẹt, ca hát vang rền .v.v... Khi đưa tang thì kèn tây rần rộ những bản nhạc giật gân đối chọi với phường bát âm cổ nhạc bi ai.

- Chúng ta phải thể hiện bản sắc văn hóa Cao Đài trong tang lễ. Như trong việc cúng tế cho vong linh người quá vãng, con cháu phải làm theo nghi lễ Cao Đài, không được bắt chước những hình thức mê tín như: đốt giấy tiền vàng bạc, nhà cửa, xe cộ, đồ dùng v.v... Tại sao chúng ta không nghĩ rằng nếu vong linh hưởng được những cúng phẩm ấy có nghĩa là chưa được siêu thoát ! Ai lại mong như thế, hóa ra bất hiếu hay sao ?!!!

- Còn nếu tổ chức “phá ngục cướp vong” rồi lập đàn cúng bái nhờ U Minh Giáo Chủ siêu độ theo quan niệm của dân gian để thể hiện tinh thần hiếu đạo thì lại cũng rơi vào mê tín !

Đức Địa Tạng Vương mùa Trung Nguơn Tân Sửu 1961 có dạy:

“Giờ nay Ta vâng Ngọc Hư Sắc triệu, Tam Giáo truyền ban, Ta mượn điển quang để bày giải đôi câu đạo đức để kỷ niệm trường sanh trong kỳ Trung Nguơn xá tội. Hỡi nầy chư hiền thiện tín ! Có lẽ chư hiền thấy rõ người đời mãi khi đưa xác chết lên đường, lập bàn gọi Địa Tạng rước vong. Cười …… Nầy chư thiện tín ! Ta chỉ có quyền pháp để siêu rỗi cho những vong hồn biết siêu rỗi, giải thoát cho những vong hồn có các nhân lành đặt trên đường giải thoát. Chớ quyền pháp của Ta không phải để cướp tội một đám giải oan của người đưa Ta lên địa vị rước vong như người lầm tưởng.”

Vì thế thay vì sa đà vào hình thức rần rộ để cố chứng tỏ cho đời biết sự hiếu thảo của mình với người quá cố, chúng ta những tín hữu Cao Đài một khi đã hiểu Lý của Đạo Hiếu sẽ không như thế. Trái lại, những điều cần phải làm nếu muốn cho người thân mau được siêu rỗi thì trong việc tang lễ, cầu siêu chúng ta phải thực hiện những điều mà Thế Luật điều thứ 16 và 17 trong Tân Luật qui định:

- Trong việc tống chung không nên xa xỉ, không nên để lâu ngày, không nên dùng đồ âm công có màu sắc loè lẹt, chỉ dùng toàn đồ trắng, không nên đãi đằng rần rộ mà mất sự nghiêm tịnh và mất dấu ai bi.

- Trong việc cúng tế vong linh không nên dùng hy sinh, dùng toàn đồ chay thì được phước hơn; không cấm lễ nhạc song phải dùng lễ nhạc theo Tân Luật. Tang phục thì y như xưa.

Cúng chay:

Vậy trong tang lễ và sau nầy trong cầu siêu cửu cửu, bên cạnh việc cúng chay chúng ta cố gắng ăn chay trong những ngày này dầu đó không phải là ngày ăn chay đối với những đạo hữu còn ăn chay kỳ.

Một thí dụ về việc cần thiết phải cúng chay cho người thân đã qui liễu qua lời dạy con của vong linh một vị Chức Sắc phẩm Giáo Sư được đức Quan Âm độ dẫn về đàn nhân mùa Trung Nguơn cầu siêu tháng bảy năm Nhâm Dần 1962:

“Nam Hải Quan Âm Như Lai. Bần Nữ đại hỉ chư Thiên mạng, miễn lễ an tọa.

Thi bài:

Trung Ngươn lễ Vu Lan xá tội,

Để chư vong bớt lỗi nhờ con;

Thế gian hành thiện lo tròn,

Cứu chơn linh khỏi héo von ngục hình.

Mỗi Thiên mạng tuy mình tu tập,

Nhưng mẹ cha được cấp phước dư;

Nhờ công con sẽ bù trừ,

Bớt lần tội lỗi từ từ siêu lên.

Mục Kiền Liên chí bền lập đức,

Cứu mẹ người được dứt oan khiên;

Tích xưa nêu để roi truyền,

Thế gian lấy đó mối giềng tu thân.

Muốn kỷ niệm nên Bần Nữ giáng,

Đưa chơn linh đến Vạn Quốc Đàn;

Giáo Sư Ngọc Bút Thanh ban,

Vào cơ nhắc nhở một đàn con thơ.

Lo tu niệm được nhờ âm đức,

Để phụ thân sớm giải tội xưa;

Hầu mau siêu rỗi thượng thừa,

Về nơi cực lạc sớm trưa hưởng nhàn.

Tiếp điển:

Thi:

Ngọc ngà châu báu của trần gian,

Bút hạ đôi câu nhắn ít hàng;

Thanh trược đời người ôi liệu lấy,

Giáng cơ khuyên trẻ chốn gia đàng.

Ngọc Bút Thanh, Hiền Huynh chào chư Thiên mạng, huynh tỷ đệ muội, các em an tọa. Hôm nay, Hiền Huynh được ân đức Thiêng Liêng cho phép về đàn để nhắc nhủ các con của Hiền Huynh ……

Thi:

Nguyễn Bỉnh Nghiên con đáng phận con,

Một lòng hiếu thảo đã lo tròn;

Từ Vân tuần cửu thành tâm nguyện,

Cha được về đàn điểm bút son.

Thi bài:

Ngày mồng chín tháng tư vĩnh biệt,

Hai mươi giờ rưỡi kiệt hơi mòn;

Nhâm Dần từ giã các con,

Chơn linh xuất khỏi được tròn phận cha.

Thấy các trẻ nhỏ sa lụy ngọc,

Khuyên từ nầy rán học tu thân;

Bỉnh Nghiên cha dạy tua vâng,

Những ngày giỗ chạp nên cần cúng chay.

Để cha được phước nay siêu độ,

Nhẹ linh hồn Tiên lộ bước lên;

Đó là lễ kỉnh ân trên,

Dưới đây gởi nhắc các tên trẻ hiền.…………

Thôi từ giã chuyện trò vừa mãn,

Về non Thần dày dạn lập công;

Tu thêm chờ lúc đắc phong,

Ấy là con trẻ một lòng thương cha.”

B) Thành kỉnh tham gia cầu siêu tháng Bảy:

Là tín hữu Cao Đài, trong mùa Vu Lan chúng ta thể hiện Hiếu đạo với vong linh Cửu Huyền Thất Tổ cụ thể bằng cách siêng năng tham gia cùng tập thể bạn đạo các thời cúng cầu siêu cho thân nhân của mình và thân nhâ