Hy vọng trong thời đại kỹ thuật số: Những đề xuất mục vụ cho giới trẻ (1)

Chủ đề: “Hy vọng trong thời đại kỹ thuật số” không chỉ là một suy tư mang tính lý thuyết mà còn là một lời mời gọi người trẻ hành động. Họ được kêu gọi không chỉ đối diện với những thách thức của công nghệ mà còn tận dụng cơ hội mà nó mang lại để trở thành sứ giả của hy vọng. “Niềm hy vọng phải được lan tỏa đến nhiều người, đến mọi người.”

1. Dẫn vào

Thời đại kỹ thuật số đã mang lại những thay đổi chưa từng có trong lịch sử nhân loại. Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, đặc biệt là Internet và mạng xã hội, thế hệ trẻ ngày nay đang sống trong một thế giới kết nối liên tục, nơi mọi thông tin đều có thể tiếp cận chỉ qua một cú nhấp chuột. Tuy nhiên, trong bối cảnh này, sự hiện diện của hy vọng lại trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Đức Thánh Cha Phanxicô trong Tông huấn Christus Vivit đã nhấn mạnh, người trẻ cần được khích lệ để nhận ra ánh sáng giữa những bóng tối của thời đại này. (1) Hy vọng không chỉ là nguồn động lực giúp người trẻ vượt qua khó khăn mà còn là ánh sáng dẫn lối họ khám phá ý nghĩa cuộc sống trong thế giới đầy thách thức của công nghệ.

Kỹ thuật số mang lại cơ hội lớn lao để giao tiếp, học hỏi, và sáng tạo. Người trẻ có thể sử dụng công nghệ để làm phong phú đời sống đức tin, kết nối với cộng đồng, và truyền tải những giá trị tích cực. Tuy nhiên, mặt trái của nó cũng đặt ra nhiều nguy cơ: sự cô lập, tin giả, nội dung tiêu cực, và cả sự phụ thuộc thái quá vào các thiết bị số. Nhiều người trẻ cảm thấy choáng ngợp trước áp lực từ mạng xã hội hoặc mất đi niềm hy vọng vào tương lai vì những luồng thông tin trái chiều. Đức Thánh Cha Phanxicô đã cảnh báo về tình trạng đánh mất tiếng nói nội tâm của mình khi sống trong thế giới đầy rẫy tiếng ồn ào và thông tin. (2)

Hy vọng Kitô giáo không chỉ là cảm giác mong đợi điều gì đó tốt đẹp, mà còn là niềm tin chắc chắn vào tình yêu và sự trung thành của Thiên Chúa. Thánh Phaolô đã viết: “Hy vọng không làm thất vọng, vì tình yêu của Thiên Chúa đã tuôn đổ vào lòng chúng ta nhờ Thánh Thần” (Rm 5, 5). Trong thời đại kỹ thuật số, hy vọng này càng trở nên quan trọng, giúp người trẻ định hướng cách sử dụng công nghệ để không chỉ đạt được lợi ích cá nhân, mà còn góp phần xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.

Như Carlo Acutis, một thánh trẻ sống trong thời đại kỹ thuật số, đã nói: “Tất cả chúng ta đều sinh ra như bản gốc, nhưng nhiều người lại chết như bản sao.” Carlo sử dụng công nghệ để truyền tải thông điệp đức tin và lòng yêu mến Thánh Thể, cho thấy rằng kỹ thuật số có thể trở thành phương tiện để người trẻ sống niềm hy vọng Kitô giáo một cách sáng tạo. Đây là lời mời gọi người trẻ hôm nay: biết sử dụng công nghệ như một công cụ để tìm kiếm và lan tỏa ánh sáng hy vọng, thay vì để nó kiểm soát hay làm mất phương hướng của mình.

Chủ đề: “Hy vọng trong thời đại kỹ thuật số” không chỉ là một suy tư mang tính lý thuyết mà còn là một lời mời gọi người trẻ hành động. Họ được kêu gọi không chỉ đối diện với những thách thức của công nghệ mà còn tận dụng cơ hội mà nó mang lại để trở thành sứ giả của hy vọng. “Niềm hy vọng phải được lan tỏa đến nhiều người, đến mọi người.” (3) Đó là một hành trình đầy thử thách nhưng cũng tràn ngập ánh sáng, nơi họ được mời gọi trở thành những người làm chứng cho lời hứa của Chúa Kitô: “Ta là ánh sáng thế gian. Ai theo Ta sẽ không đi trong bóng tối, nhưng sẽ nhận được ánh sáng ban sự sống” (Ga 8, 12). Trong thời đại kỹ thuật số, hy vọng chính là ánh sáng ấy, soi sáng con đường mà người trẻ đang bước đi.

2. Khám phá ý nghĩa của hy vọng trong bối cảnh kỹ thuật số

Hy vọng, từ xa xưa, luôn là ánh sáng dẫn lối cho nhân loại, đặc biệt trong những thời kỳ đen tối và đầy thử thách. Trong bối cảnh kỹ thuật số ngày nay, hy vọng trở thành một ngọn hải đăng quan trọng, giúp người trẻ định hướng trước những cơn sóng dữ của công nghệ và thông tin. Để hiểu rõ ý nghĩa của hy vọng trong thời đại này, cần nhìn nhận nó không chỉ là cảm giác chờ đợi điều gì đó tốt đẹp xảy ra, mà còn là niềm tin chắc chắn vào kế hoạch yêu thương và cứu độ của Thiên Chúa dành cho nhân loại.

2.1. Hy vọng trong đức tin Kitô giáo

Hy vọng Kitô giáo không chỉ là một cảm xúc hay một sự lạc quan thoáng qua, mà là một niềm xác tín sâu sắc được xây dựng trên nền tảng vững chắc của lời hứa Thiên Chúa. Thánh Phaolô trong thư gửi tín hữu Rôma đã khẳng định: “Chúng ta hãnh diện về hy vọng được hưởng vinh quang Thiên Chúa... và hy vọng không làm thất vọng, vì tình yêu của Thiên Chúa đã tuôn đổ vào lòng chúng ta nhờ Thánh Thần” (Rm 5,2.5). Hy vọng này không phải là kết quả của nỗ lực con người, mà là món quà đến từ Thiên Chúa, giúp người tín hữu vượt qua những thử thách lớn lao trong cuộc sống.

Trong bối cảnh kỹ thuật số hiện nay, hy vọng Kitô giáo đặc biệt trở nên cần thiết khi người trẻ phải đối mặt với những thách thức như luồng thông tin tiêu cực, áp lực từ mạng xã hội, và cảm giác cô lập trong một thế giới đầy kết nối ảo. Những thách thức này dễ dàng làm xói mòn niềm tin và sự bình an của tâm hồn. Chính trong những hoàn cảnh đó, hy vọng Kitô giáo trở thành một điểm tựa, giúp người trẻ không chỉ đứng vững mà còn nhìn thấy ánh sáng dẫn đường. Đức Giáo hoàng Bênêđíctô XVI trong thông điệp Spe Salvi đã viết: “Ai tin thì có hy vọng; Ai có niềm hy vọng thì sống khác biệt hẳn; vì người có niềm hy vọng đã được ban cho hồng ân một cuộc sống mới”. (4)

Hy vọng Kitô giáo không chỉ dừng lại ở việc đối diện với những khó khăn cá nhân, mà còn là lời mời gọi đặt niềm tin vào Chúa Giêsu Kitô, Đấng đã phán: “Hỡi tất cả những ai đang vất vả mang gánh nặng nề, hãy đến cùng Ta, Ta sẽ cho các con được nghỉ ngơi” (Mt 11, 28). Trong một thế giới kỹ thuật số đầy tiếng ồn và hỗn loạn, hy vọng là sự nghỉ ngơi trong tình yêu Thiên Chúa, nơi con người tìm thấy sự an ủi và phục hồi sức mạnh.

Thánh Augustinô từng nói: “Tâm hồn con người không thể an nghỉ cho đến khi được nghỉ ngơi trong Thiên Chúa”. (5) Điều này nhắc nhở rằng hy vọng Kitô giáo không chỉ là một sự mong chờ tương lai tốt đẹp, mà còn là sự hiện diện của Thiên Chúa trong đời sống hiện tại. Người trẻ được mời gọi nhìn nhận rằng, trong mọi hoàn cảnh – từ sự bấp bênh của thế giới thực đến những áp lực của thế giới số – Thiên Chúa luôn đồng hành với họ. Hy vọng chính là sự bảo đảm rằng tình yêu của Ngài không bao giờ cạn kiệt.

Hơn thế nữa, hy vọng Kitô giáo mang tính cộng đồng, chứ không phải chỉ dành riêng cho cá nhân. Hy vọng không chỉ là niềm tin vào tương lai; nó là sự chia sẻ hiện tại trong cộng đoàn yêu thương, nơi mọi người cùng nâng đỡ nhau để vượt qua khó khăn. (6) Người trẻ không chỉ sống hy vọng một mình, mà còn được mời gọi chia sẻ hy vọng ấy với người khác, đặc biệt là những ai đang cảm thấy mất phương hướng hoặc chán nản trong thế giới kỹ thuật số.

Cuối cùng, hy vọng Kitô giáo trong thời đại kỹ thuật số không phải là một lựa chọn xa vời, mà là một lời mời gọi sống động. Đức Thánh Cha Phanxicô kêu gọi người trẻ: Hãy tin tưởng vào Chúa Kitô, Đấng không bao giờ làm bạn thất vọng. Đặt hy vọng của bạn vào Ngài, và Ngài sẽ làm bạn ngạc nhiên bằng tình yêu và sự trung tín vô tận của Ngài. (7) Trong hành trình kỹ thuật số đầy biến động này, hy vọng chính là ánh sáng soi đường, là động lực để người trẻ tiếp tục tiến bước, bất chấp những thử thách, với niềm xác tín rằng Thiên Chúa luôn ở cùng họ.

2.2. Ý nghĩa của hy vọng trong bối cảnh kỹ thuật số

Hy vọng là ngọn hải đăng định hướng giữa biển thông tin mênh mông của thời đại kỹ thuật số. Mỗi ngày, người trẻ đối diện với hàng triệu thông điệp và thông tin từ nhiều nguồn khác nhau – từ mạng xã hội, truyền thông chính thống, đến các nền tảng giải trí – đôi khi mâu thuẫn, khó kiểm chứng và dễ gây hoang mang. Chính trong môi trường hỗn loạn này, hy vọng Kitô giáo trở thành một nguồn sức mạnh, giúp người trẻ phân định, chọn lọc, và giữ vững niềm tin vào những giá trị chân thật. Đức Giáo hoàng Bênêđíctô XVI đã nhắc nhở: “Chúng ta cần một niềm hy vọng lớn hơn, một niềm hy vọng vượt xa giới hạn của chúng ta, một niềm hy vọng không đến từ con người nhưng từ Thiên Chúa”. (8) Niềm hy vọng ấy như một la bàn, giúp người trẻ không bị cuốn theo dòng chảy tiêu cực hoặc tuyệt vọng, mà luôn hướng tới sự thật, ánh sáng và ý nghĩa sâu xa của cuộc sống.

Hy vọng cũng là cầu nối giữa con người và Thiên Chúa, đặc biệt trong thời đại kỹ thuật số – nơi mà công nghệ, nếu không được sử dụng khôn ngoan, có thể tạo ra những khoảng cách giữa con người với đời sống tâm linh. Các thiết bị kỹ thuật số và mạng xã hội, thay vì chỉ là những công cụ để giải trí, có thể trở thành phương tiện mạnh mẽ để người trẻ kết nối với Thiên Chúa và cộng đồng đức tin. Qua các nền tảng trực tuyến, họ có thể tham gia cầu nguyện, học hỏi Lời Chúa qua các bài giảng hoặc khóa học, và chia sẻ những suy tư thiêng liêng với bạn bè và người thân. Công nghệ phải là không gian để lan tỏa tình yêu của Thiên Chúa, chứ không phải làm chúng ta xa cách Ngài. (9) Trong bối cảnh này, hy vọng trở thành sự hiện diện sống động của Thiên Chúa, nhắc nhở người trẻ rằng họ không bao giờ đơn độc, ngay cả khi cảm thấy lạc lõng trong một thế giới đầy kết nối ảo.

Hy vọng còn làm mới sức mạnh nội tâm, giúp người trẻ vượt qua những áp lực và thách thức đặc thù của thời đại kỹ thuật số. Những áp lực từ mạng xã hội, cảm giác cô đơn do sự lệ thuộc vào thế giới ảo, hoặc những cám dỗ của danh vọng và sự công nhận ảo dễ dàng khiến người trẻ cảm thấy chán nản, mất phương hướng. Tuy nhiên, hy vọng không chỉ là một ý tưởng hay cảm xúc thoáng qua, mà là một thực tại phải được sống và cảm nhận. Hy vọng là ánh sáng, là sức mạnh, giúp chúng ta đứng vững trước nghịch cảnh. Trong thế giới kỹ thuật số, hy vọng mang đến sự can đảm, giúp người trẻ không chỉ vượt qua cám dỗ mà còn sống trung thành với giá trị Tin Mừng. Hy vọng thúc đẩy họ không ngừng tìm kiếm sự thật, xây dựng các mối quan hệ đích thực, và sử dụng công nghệ như một phương tiện để phục vụ Thiên Chúa và cộng đồng.

Trong bối cảnh kỹ thuật số đầy biến động, hy vọng không chỉ là một ngọn đèn soi sáng đường đi, mà còn là động lực thúc đẩy người trẻ tiến về phía trước, bất chấp những khó khăn, mâu thuẫn và thử thách. Đó là lời mời gọi để họ không ngừng tin tưởng vào Thiên Chúa, kết nối với cộng đồng, và sống một cuộc đời tràn đầy ý nghĩa, niềm vui và tình yêu. Hy vọng, vì thế, không chỉ là một món quà, mà còn là sứ mạng mà người trẻ được kêu gọi sống và chia sẻ trong thế giới ngày nay.

2.3. Hy vọng và sứ mạng của người trẻ

Hy vọng không phải là một món quà để giữ cho riêng mình, mà là một kho báu được chia sẻ và nhân rộng. Đối với người trẻ, hy vọng không chỉ giúp họ đứng vững trước những thách thức của thời đại, mà còn khơi dậy trong họ sứ mạng truyền tải ánh sáng Tin Mừng đến với thế giới. Trong bối cảnh kỹ thuật số, nơi ranh giới giữa thực và ảo thường bị xóa nhòa, hy vọng Kitô giáo trở thành ánh sáng dẫn lối, giúp người trẻ không chỉ sống một cách có ý nghĩa, mà còn lan tỏa giá trị đích thực của Tin Mừng. Đức Thánh Cha Phanxicô đã khích lệ những người trẻ không được phép đánh mất hy vọng. Hãy để ánh sáng hy vọng chiếu sáng trong lòng các bạn, để nó trở thành ánh sáng cho những người khác. (10)

Trong thế giới kỹ thuật số, người trẻ có cơ hội chưa từng có để trở thành những sứ giả của Tin Mừng. Họ có thể sử dụng mạng xã hội, ứng dụng công nghệ, và các nền tảng trực tuyến để truyền tải thông điệp của hy vọng và tình yêu. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi một trái tim tràn đầy niềm tin và sự cam kết sống theo các giá trị Kitô giáo, vượt lên trên những xu hướng nhất thời và những ảo ảnh mà công nghệ mang lại.

Hy vọng Kitô giáo không phải là việc chạy theo những xu hướng trên mạng xã hội, mà là sự khẳng định giá trị nội tại của mỗi người trẻ trong mối quan hệ với Thiên Chúa. Các bạn được kêu gọi sống một cách sâu sắc, để ánh sáng của Chúa Kitô soi sáng đời sống và các mối quan hệ của các bạn. (11) Người trẻ không chỉ là những người thụ hưởng công nghệ, mà còn là những người biến đổi nó thành công cụ của hy vọng và hòa bình.

Hy vọng trong bối cảnh kỹ thuật số là lời mời gọi người trẻ sống một cuộc đời vượt qua những gì hời hợt và thoáng qua, để đạt tới những giá trị vĩnh cửu. Trong khi thế giới kỹ thuật số dễ dàng dẫn đến sự ám ảnh về sự công nhận, những lượt “like” và “follower”, hy vọng giúp người trẻ đặt mục tiêu sống cao hơn – một cuộc đời có ý nghĩa và giá trị thực sự. Đức Giáo hoàng Bênêđíctô XVI từng nhấn mạnh: “Hy vọng cao cả, thật sự vững vàng của con người ngay cả trong mọi nỗi tuyệt vọng chỉ có thể là Thiên Chúa”. (12)

Hy vọng thúc đẩy người trẻ dấn thân vào các hoạt động tích cực, biến công nghệ thành không gian để xây dựng cộng đồng, chia sẻ niềm vui, và lan tỏa ánh sáng của Chúa Kitô. Họ được mời gọi không chỉ sống tồn tại, mà sống trọn vẹn, thể hiện sự hiện diện của Chúa qua từng lời nói và hành động. Như Thánh Gioan Phaolô II đã khuyến khích: “Đừng sợ! Hãy mở rộng cánh cửa đón Chúa Kitô, Đấng mang đến hy vọng đời đời”. (13)

Trong thế giới kỹ thuật số, nơi ranh giới giữa thực tế và ảo thường bị mờ nhạt, hy vọng là lời nhắc nhở rằng Thiên Chúa luôn hiện diện và dẫn dắt. Người trẻ được mời gọi nhìn nhận rằng, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào – từ những mối quan hệ ảo trên mạng đến các khó khăn thực tế – Thiên Chúa vẫn luôn đồng hành với họ. Đức Giáo hoàng Phanxicô khuyến khích: “Chúa Giêsu Kitô là hy vọng của bạn. Ngài luôn ở bên bạn, ngay cả trong những lúc bạn cảm thấy lạc lối hoặc cô đơn”. (14)

Điều này mang đến cho người trẻ sự can đảm để đứng lên, tiếp tục hành trình, và trở thành dấu chỉ của niềm hy vọng cho những người xung quanh. Khi sống trong ánh sáng của hy vọng, họ không chỉ biến đổi chính mình, mà còn góp phần xây dựng một thế giới kỹ thuật số tràn đầy sự sống và tình yêu.

Cuối cùng, hy vọng không chỉ là món quà để giữ cho riêng mình, mà là trách nhiệm để chia sẻ. Người trẻ được kêu gọi trở thành ánh sáng cho người khác, mang niềm vui, sự an ủi và tình yêu của Chúa Kitô đến với những ai đang tìm kiếm ý nghĩa trong cuộc sống. Đức Giáo hoàng Phanxicô khẳng định: “Hy vọng Kitô giáo không chỉ là lời hứa về tương lai, mà là sự hiện diện sống động ngay trong hiện tại, giúp chúng ta đối diện với những thách thức và xây dựng những điều tốt đẹp hơn”. (15)

Trong một thế giới kỹ thuật số đầy biến động, hy vọng chính là chìa khóa giúp người trẻ không chỉ vượt qua những thử thách cá nhân, mà còn truyền cảm hứng cho cộng đồng. Họ được mời gọi, không chỉ là người tận hưởng nội dung kỹ thuật số, mà còn là những nhà sáng tạo, những sứ giả của ánh sáng và sự thật, mang lại ý nghĩa và hy vọng cho tất cả mọi người.

3. Những thách thức đối với hy vọng trong thời đại kỹ thuật số

Trong thời đại kỹ thuật số, công nghệ không chỉ định hình cách chúng ta giao tiếp mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống tinh thần và cảm xúc của con người. Đặc biệt đối với người trẻ, thế giới số vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với việc nuôi dưỡng hy vọng. Những khó khăn này không chỉ đến từ cách sử dụng công nghệ, mà còn từ những tác động tâm lý, xã hội, và tinh thần mà nó mang lại.

3.1. Sự cô lập giữa kết nối

Một trong những nghịch lý lớn nhất của thời đại kỹ thuật số là mặc dù con người được kết nối nhiều hơn bao giờ hết thông qua mạng xã hội, ứng dụng nhắn tin và các nền tảng trực tuyến, nhưng nhiều người trẻ lại cảm thấy cô đơn và tách biệt hơn bao giờ hết. Sự kết nối ảo, dù tiện lợi và nhanh chóng, không thể thay thế được sự gắn bó chân thành và thân mật trong các mối quan hệ thực tế. Những cuộc trò chuyện qua màn hình, dù được hỗ trợ bằng video hay hình ảnh, thường thiếu đi sự hiện diện thực sự và cảm giác ấm áp mà các mối tương tác trực tiếp mang lại. Đức Giáo hoàng Phanxicô đã cảnh báo: “Các phương tiện truyền thông kỹ thuật số có thể khiến mọi người bị lệ thuộc, cô lập và mất dần sự tiếp xúc với đời sống thực tế cụ thể, và như thế chúng cản trở sự phát triển của các mối quan hệ đích thực giữa người với người”. (16)

Khi người trẻ dành phần lớn thời gian tương tác trên mạng, họ dễ dàng rơi vào cảm giác trống rỗng, bởi những kết nối trên nền tảng kỹ thuật số thường thiếu đi chiều sâu và ý nghĩa thực sự. Thay vì xây dựng những mối quan hệ bền vững, họ dễ bị cuốn vào vòng xoáy của việc tìm kiếm sự công nhận qua “like”, “share”, hay số lượng “follower”. Điều này không chỉ làm mờ nhạt mối tương quan của họ với người khác, mà còn khiến họ mất đi sự kết nối với chính mình và với Thiên Chúa. Sự cô lập này tạo ra một khoảng trống tinh thần, khiến hy vọng bị xói mòn và làm gia tăng nguy cơ rơi vào trạng thái chán nản, thiếu động lực sống.

Hơn nữa, áp lực từ việc duy trì hình ảnh “hoàn hảo” trên mạng xã hội thường khiến người trẻ cảm thấy mệt mỏi và kiệt quệ tinh thần. Thay vì tập trung vào giá trị thực sự của bản thân và các mối quan hệ sâu sắc, họ bị cuốn theo những tiêu chuẩn ảo, dẫn đến cảm giác bất an và cô độc hơn. Điều này cho thấy rằng, khi người trẻ đánh mất sự kết nối với Thiên Chúa và chính mình, họ khó có thể tìm thấy sự bình an và hy vọng thật sự, bất kể thế giới kỹ thuật số có mang lại bao nhiêu tiện ích.

3.2. Tin giả và nội dung tiêu cực

Mạng xã hội và các nền tảng kỹ thuật số mang lại khả năng lan truyền thông tin với tốc độ chưa từng có. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển đó, người trẻ cũng phải đối mặt với một thực trạng đáng lo ngại: sự bùng nổ của tin giả, thông tin sai lệch, và nội dung tiêu cực. Thực vậy, “tình trạng tin giả (fake news) ngày càng sinh sôi nảy nở là biểu hiện của một nền văn hoá đã mất ý thức về sự thật và lèo lái các sự kiện theo những lợi ích riêng tư”. (17) Những luồng tin tức này không chỉ gây nhiễu loạn trong nhận thức, mà còn tạo ra sự bối rối, mất niềm tin vào xã hội, và hoài nghi về tương lai. Thay vì trở thành nơi chia sẻ thông tin chân thật và xây dựng cộng đồng, các nền tảng kỹ thuật số đôi khi lại trở thành môi trường nuôi dưỡng sự hoang mang và chia rẽ.

Đức Giáo hoàng Phanxicô trong Sứ điệp ngày Thế giới Truyền thông Xã hội năm 2018 đã cảnh báo rằng: “Tin giả là một hiện tượng độc hại, vì nó khiến con người trở thành nạn nhân của sự méo mó sự thật” (18). Điều này đặc biệt nguy hiểm khi tin giả không chỉ bóp méo sự thật, mà còn dẫn dắt nhiều người trẻ đến những nhận định sai lầm về thế giới và chính họ. Tin giả thường lợi dụng cảm xúc sợ hãi, tức giận, hoặc sự hiếu kỳ, khiến người trẻ dễ dàng trở thành nạn nhân và thậm chí là người lan truyền những thông tin không chính xác mà họ không hay biết.

Không chỉ dừng lại ở tin giả, nội dung tiêu cực cũng lan tràn trên các nền tảng kỹ thuật số, từ các câu chuyện thất bại đến những tranh luận đầy hiềm khích và bạo lực ngôn từ. Khi tiếp xúc thường xuyên với những nội dung này, nhiều người trẻ cảm thấy bất an, mất phương hướng, và thậm chí rơi vào trạng thái bi quan về khả năng thay đổi thế giới. Tình trạng này không chỉ làm suy giảm hy vọng, mà còn đe dọa đến sức khỏe tinh thần, khi họ bị cuốn vào vòng xoáy của sự tiêu cực và bất lực.

Việc đối diện với tin giả và nội dung tiêu cực đặt ra một thách thức lớn cho người trẻ trong thời đại kỹ thuật số. Họ cần học cách nhận diện và phân tích thông tin một cách có chọn lọc, tránh bị cuốn theo những luồng tin tức sai lệch. Đây cũng là lúc họ được mời gọi trở thành những người kiến tạo hy vọng bằng cách lan tỏa sự thật và giá trị tích cực. Đức Giáo hoàng Phanxicô nhấn mạnh: “Chỉ có sự thật mới giải thoát chúng ta” (Ga 8, 32). Khi chọn sống và chia sẻ sự thật, người trẻ không chỉ bảo vệ chính mình khỏi ảnh hưởng của tin giả, mà còn góp phần xây dựng một thế giới trung thực và hy vọng hơn.

Để làm được điều này, người trẻ cần tận dụng công nghệ không phải như một công cụ lan truyền nỗi sợ hãi, mà là phương tiện để xây dựng một môi trường kỹ thuật số lành mạnh. Họ có thể tham gia vào các sáng kiến giáo dục truyền thông, sử dụng các nền tảng để chia sẻ nội dung tích cực và truyền cảm hứng, đồng thời luôn kiểm tra và xác minh thông tin trước khi chia sẻ. Những hành động nhỏ nhưng ý nghĩa này không chỉ giúp họ đối phó với sự lan tràn của tin giả, mà còn khẳng định hy vọng trong thời đại kỹ thuật số – rằng sự thật và tình yêu luôn có sức mạnh vượt thắng sự dối trá và tiêu cực.

3.3. Áp lực từ mạng xã hội

Mạng xã hội, với hàng loạt hình ảnh hoàn hảo và cuộc sống “lung linh” được trưng bày, thường tạo ra một môi trường khiến người trẻ dễ dàng rơi vào cái bẫy của sự so sánh. Các bài đăng được chọn lọc kỹ lưỡng, chỉnh sửa bằng công cụ và bộ lọc hiện đại, thường làm cho cuộc sống của người khác trở nên lý tưởng đến mức khó đạt được. Điều này vô tình tạo ra áp lực buộc người trẻ phải cố gắng xây dựng một hình ảnh tương tự, đáp ứng các tiêu chuẩn phi thực tế mà xã hội mạng áp đặt. Theo một nghiên cứu của tổ chức Pew Research Center, “80% người trẻ cảm thấy bị áp lực khi phải xây dựng một hình ảnh hoàn hảo trên mạng xã hội.” Con số này minh chứng cho sự tác động sâu sắc mà mạng xã hội mang lại đối với tâm lý và cảm xúc của thế hệ trẻ.

Hậu quả của áp lực này không chỉ dừng lại ở sự mệt mỏi khi phải duy trì hình ảnh cá nhân, mà còn dẫn đến cảm giác tự ti, lo âu, và thậm chí thất vọng. Khi so sánh bản thân với hình ảnh “lý tưởng” của người khác, nhiều người trẻ cảm thấy mình kém cỏi hoặc không đủ tốt. Thay vì cảm nhận giá trị đích thực của bản thân, họ bị cuốn vào vòng xoáy của sự nghi ngờ và không hài lòng với chính mình. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn làm xói mòn hy vọng, khiến người trẻ mất đi động lực để phát triển và sống một cách chân thật.

Áp lực từ mạng xã hội cũng làm thay đổi cách người trẻ định nghĩa thành công và hạnh phúc. Thay vì tập trung vào việc sống thật với chính mình, phát triển các kỹ năng, hoặc xây dựng các mối quan hệ sâu sắc, họ dễ dàng bị cuốn vào việc tìm kiếm sự công nhận thông qua số lượt “like,” “comment,” hoặc “share.” Những con số này, dù mang lại sự thoả mãn tức thời, thường không có giá trị lâu dài và chỉ làm tăng thêm cảm giác trống rỗng. Dù không đề cập rõ về những áp lực do mạng xã hội gây ra, nhưng nhiều lần Đức Thánh Cha Phanxicô gián tiếp khuyến khích và nhấn mạnh trong Tông huấn Chritus Vivit rằng, mạng xã hội không nên làm chúng ta quên đi giá trị thật sự của con người, vốn không dựa trên những gì chúng ta thể hiện mà dựa trên tình yêu Thiên Chúa dành cho chúng ta.

Để vượt qua áp lực từ mạng xã hội, người trẻ cần được khích lệ tìm kiếm ý nghĩa đích thực của cuộc sống không phải qua những hình ảnh hoàn hảo trên mạng, mà qua việc nuôi dưỡng hy vọng và sống đúng với giá trị của bản thân. Thay vì tìm kiếm sự công nhận từ người khác, họ cần nhận ra rằng giá trị thực sự không nằm ở những thứ bên ngoài, mà ở việc họ là ai trong mắt Thiên Chúa. Như Thánh Gioan Phaolô II từng nhấn mạnh: “Đừng để bản thân bị đánh giá dựa trên tiêu chuẩn của người khác, hãy để Chúa Kitô định hình giá trị của các con”. (19) Việc ý thức về những tác động tiêu cực của mạng xã hội và tìm kiếm một lối sống cân bằng hơn không chỉ giúp người trẻ lấy lại niềm hy vọng, mà còn khích lệ họ lan tỏa sự tích cực trong cộng đồng trực tuyến. Đây là một cách để biến mạng xã hội, từ nơi áp lực, trở thành nơi chia sẻ niềm vui và ánh sáng hy vọng.

3.4. Nghiện công nghệ và mất cân bằng trong đời sống

Sự phụ thuộc quá mức vào các thiết bị kỹ thuật số và mạng xã hội đang trở thành một thực trạng đáng lo ngại, đặc biệt là trong thế hệ trẻ. Việc lạm dụng các công cụ này thường dẫn đến một hiện tượng phổ biến: nghiện công nghệ. Người trẻ dễ dàng dành hàng giờ lướt mạng, chơi game, hoặc tương tác trực tuyến mà không nhận ra rằng thời gian quý giá của họ đang bị hao mòn. Thay vì sử dụng công nghệ để phục vụ các mục tiêu lớn hơn như học tập, phát triển bản thân, hoặc xây dựng các mối quan hệ thực sự, họ bị cuốn vào vòng xoáy tiêu thụ nội dung trực tuyến, điều này không chỉ làm giảm giá trị cuộc sống mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và cảm xúc.

Thế giới kỹ thuật số có thể vây bủa người trẻ trong nguy cơ của sự đóng kín nơi chính mình, của sự cô lập và của lạc thú trống rỗng. (20) Thật vậy, khi công nghệ được sử dụng không có ý thức, nó không chỉ tước đi thời gian mà còn làm suy yếu các mối quan hệ xã hội thực sự. Thay vì tận hưởng sự kết nối chân thật với gia đình, bạn bè, hoặc cộng đồng, nhiều người trẻ bị cuốn vào những tương tác hời hợt và ảo trên mạng xã hội. Kết quả là, họ dần cảm thấy cô lập, trống rỗng, và mất đi khả năng đồng cảm cũng như xây dựng các mối quan hệ bền vững.

Nếu không được kiểm soát, công nghệ không chỉ gây ra sự lệ thuộc mà còn có thể chi phối toàn bộ lối sống và giá trị của người trẻ. Điều này không chỉ làm mất đi sự cân bằng cần thiết trong đời sống, mà còn dẫn đến sự suy giảm hy vọng và lòng tin vào tương lai. Sự mất cân bằng này làm phai nhạt đời sống tâm linh, bởi thời gian dành cho cầu nguyện, suy niệm, hoặc tham dự các hoạt động cộng đoàn thường bị thay thế bởi những giờ vô định trên mạng. Rõ ràng, nếu chúng ta không kiểm soát công nghệ, nó sẽ kiểm soát chúng ta.

Hơn nữa, nghiện công nghệ có thể làm mờ nhạt các giá trị Kitô giáo trong cuộc sống của người trẻ. Khi tập trung quá mức vào việc xây dựng hình ảnh cá nhân trên mạng xã hội hoặc tìm kiếm sự công nhận từ người khác, người trẻ có nguy cơ đánh mất mục tiêu tối hậu của đời mình – mối tương quan với Thiên Chúa và sứ mạng sống Tin Mừng. Những giá trị như lòng yêu thương, sự hiệp thông, và lòng quảng đại thường bị thay thế bằng sự ám ảnh với số lượt “like” hoặc sự nổi tiếng ảo. Điều này đặt ra một lời mời gọi cấp bách cho người trẻ: hãy điều chỉnh lại lối sống và sử dụng công nghệ một cách có ý thức, để nó trở thành công cụ hỗ trợ thay vì làm chủ cuộc đời họ.

Cuối cùng, việc phục hồi sự cân bằng trong đời sống đòi hỏi người trẻ phải xác định lại những ưu tiên của mình. Họ cần đặt Thiên Chúa và các giá trị Kitô giáo làm trung tâm, đồng thời học cách sử dụng công nghệ như một công cụ để phát triển bản thân, kết nối thực sự với người khác, và lan tỏa hy vọng đến cộng đồng. Đây không chỉ là một lựa chọn khôn ngoan, mà còn là cách để người trẻ bảo vệ chính mình khỏi sự cám dỗ của công nghệ và sống một cuộc đời đầy ý nghĩa và hy vọng.

3.5. Thiếu không gian để lắng nghe nội tâm

Trong thời đại kỹ thuật số hiện nay, tiếng ồn thông tin đã trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống. Những luồng dữ liệu, thông báo, tin nhắn, và nội dung trực tuyến liên tục bủa vây, làm cho không gian và thời gian dành cho sự lắng đọng nội tâm dần bị thu hẹp. Nhiều người trẻ ngày nay dường như không còn đủ cơ hội để dừng lại, lắng nghe tiếng nói từ sâu thẳm tâm hồn mình, hay lắng nghe lời mời gọi yêu thương từ Thiên Chúa. Sự liên tục bị cuốn vào thế giới ảo khiến họ đánh mất khả năng tìm thấy những khoảnh khắc yên lặng – điều vốn dĩ rất quan trọng để nuôi dưỡng niềm hy vọng và củng cố đức tin trong cuộc sống đầy thách thức.

Thinh lặng không chỉ đơn thuần là sự vắng mặt của âm thanh mà còn là một không gian thiêng liêng, nơi con người có thể quay về với chính mình và cảm nghiệm sự hiện diện của Thiên Chúa. Trong thinh lặng, con người được mời gọi đối diện với những câu hỏi sâu sắc nhất của đời sống, được tái tạo và được hướng dẫn bởi ánh sáng của sự thật. Thế nhưng, trong nhịp sống hối hả của thời đại kỹ thuật số, sự yên lặng dường như trở thành một món quà xa xỉ. Nhiều người trẻ vô tình đánh mất cơ hội quý giá này khi họ mải mê chạy theo nhịp độ không ngừng nghỉ của công nghệ và thế giới ảo. Sự lãng quên ấy không chỉ khiến họ đánh mất chính mình mà còn làm mờ đi mối tương quan thiêng liêng với Đấng đã tạo dựng nên họ.

3.6. Mất đi ý nghĩa thực sự của hy vọng

Nhiều người trẻ trong thời đại kỹ thuật số có thể đánh mất ý nghĩa thực sự của hy vọng Kitô giáo. Thay vì hướng hy vọng về Thiên Chúa và những giá trị vĩnh cửu, họ dễ dàng đặt hy vọng vào những điều nhất thời như thành công ảo, số lượt “like,” hoặc sự nổi tiếng trên mạng xã hội. Điều này tạo ra một khoảng trống lớn trong tâm hồn khi những kỳ vọng ngắn hạn không được đáp ứng.

Như Thánh Gioan Phaolô II đã khẳng định mạnh mẽ: “Chỉ trong Chúa Kitô, con người mới tìm thấy ý nghĩa thực sự của hy vọng”. (21) Đây không chỉ là một tuyên bố thần học, mà còn là lời mời gọi sâu sắc hướng con người đến cội nguồn đích thực của sự sống và niềm hy vọng. Trong thế giới đầy biến động ngày nay, khi các giá trị nhân văn thường bị xói mòn bởi lối sống thực dụng và những giá trị tạm bợ, nhiều người trẻ dễ dàng cảm thấy lạc lõng, mất phương hướng. Họ có xu hướng tìm kiếm ý nghĩa cuộc đời qua những điều chóng qua như danh vọng, thành công, hay những thú vui nhất thời, nhưng cuối cùng lại đối diện với cảm giác trống rỗng và mất mát.

Khi hy vọng bị bóp méo, bị giới hạn trong những mục tiêu vật chất và những khát vọng phù phiếm, người trẻ thường rơi vào vòng xoáy thất vọng, nghi ngờ cả chính mình và ý nghĩa của cuộc sống. Không tìm được điểm tựa chắc chắn nơi Chúa Kitô, họ dễ dàng bị cuốn theo dòng chảy của xã hội, nơi mà hy vọng thường bị định nghĩa sai lệch như một trạng thái mong muốn đạt được thành công hay sự hoàn hảo theo tiêu chuẩn thế gian. Trong trạng thái đó, họ bị cô lập khỏi nguồn mạch của sự sống vĩnh cửu và ánh sáng của Tin Mừng, dẫn đến một cuộc sống chông chênh và thiếu định hướng.

Chính Chúa Kitô, với tình yêu vô biên và sự cứu độ của Người, mới là nơi con người có thể đặt trọn niềm hy vọng. Người không chỉ đem lại ý nghĩa cho hy vọng mà còn giải thoát con người khỏi những thất vọng nặng nề và dẫn họ đến một đời sống tràn đầy niềm vui và sự bình an đích thực. Sự nhấn mạnh của Thánh Gioan Phaolô II là lời nhắc nhở đầy yêu thương rằng, dù thế giới có đổi thay hay đầy rẫy những bất an, thì nơi Chúa Kitô, hy vọng của chúng ta sẽ luôn bền vững và mãi mãi không lay chuyển.

Những thách thức trong thời đại kỹ thuật số đặt ra yêu cầu khẩn thiết cho người trẻ phải nhận thức rõ hơn về cách sử dụng công nghệ và mạng xã hội một cách khôn ngoan. Dù phải đối mặt với những khó khăn như sự cô lập, tin giả, áp lực xã hội, hay nghiện công nghệ, người trẻ được mời gọi sống trong hy vọng Kitô giáo. Đây không chỉ là một niềm tin mơ hồ, mà là một lời mời gọi hành động để vượt qua thách thức và tìm lại ý nghĩa đích thực của hy vọng trong thời đại mới.

4. Cơ hội lan tỏa hy vọng qua công nghệ

Dù thời đại kỹ thuật số đặt ra nhiều thách thức, nó cũng mở ra những cơ hội chưa từng có để người trẻ lan tỏa hy vọng, đức tin và giá trị Kitô giáo đến với thế giới. Công nghệ không chỉ là một công cụ, mà còn là một phương tiện mạnh mẽ giúp kết nối con người, truyền tải thông điệp tích cực, và xây dựng cộng đồng yêu thương. Như Đức Thánh Cha Phanxicô nhấn mạnh trong thông điệp Fratelli Tutti: “Nhờ các phương tiện truyền thông, chúng ta cảm thấy gần nhau hơn, nhận ra ý nghĩa mới mẻ của tình hiệp nhất gia đình nhân loại vốn là động lực thúc đẩy tình liên đới và sự dấn thân nghiêm túc để mọi người có được cuộc sống xứng đáng hơn”. (22)

4.1. Sứ mạng truyền giáo trong không gian kỹ thuật số

Một trong những cơ hội quan trọng nhất mà công nghệ mang lại là khả năng đưa Tin Mừng đến với mọi người, ngay cả những người không có điều kiện tiếp cận nhà thờ hay cộng đoàn đức tin. Internet và mạng xã hội trở thành “cánh đồng truyền giáo mới,” nơi người trẻ có thể thực hiện sứ mạng lan tỏa hy vọng và tình yêu của Chúa Kitô.

Truyền giáo qua mạng xã hội: Với sự phổ biến của các nền tảng như Facebook, Instagram, YouTube, và TikTok, người trẻ có thể sáng tạo nội dung truyền cảm hứng, như các video suy niệm, lời cầu nguyện, hoặc những câu chuyện về các thánh và gương sáng trong đời sống Kitô hữu. Đức Giáo hoàng Phanxicô đã gọi mạng xã hội là một nơi để gặp gỡ và lan tỏa Tin Mừng. (23)

Các dự án trực tuyến: Người trẻ có thể tổ chức các chương trình như buổi cầu nguyện trực tuyến, hội thảo chia sẻ đức tin, hoặc các chiến dịch truyền thông nhằm khích lệ lòng trắc ẩn và hy vọng. Ví dụ, các nhóm giới trẻ Công giáo trên toàn thế giới đã tổ chức các buổi cầu nguyện trực tuyến trong đại dịch COVID-19, mang đến sự an ủi và hy vọng cho hàng triệu người.

4.2. Xây dựng cộng đồng hy vọng

Công nghệ cho phép người trẻ xây dựng những cộng đồng trực tuyến dựa trên niềm tin và giá trị chung. Những cộng đồng này không chỉ giúp hỗ trợ lẫn nhau trong cuộc sống, mà còn trở thành nơi để cùng nhau lan tỏa hy vọng và làm chứng cho Tin Mừng.

Cộng đồng cầu nguyện trực tuyến: Người trẻ có thể tham gia hoặc tạo ra các nhóm cầu nguyện trực tuyến trên nền tảng như WhatsApp, Zoom, hoặc Discord. Đây là cách giúp mọi người duy trì sự kết nối với Thiên Chúa và cộng đoàn, ngay cả khi họ không thể gặp nhau trực tiếp.

Hỗ trợ tinh thần và tâm lý: Nhiều cộng đồng trực tuyến đã ra đời nhằm hỗ trợ những người trẻ đang gặp khó khăn về tinh thần, như cảm giác cô đơn, lo lắng, hoặc mất định hướng. Sự hỗ trợ này giúp họ cảm nhận được tình yêu và hy vọng qua sự đồng hành của những người cùng đức tin.

Lan tỏa câu chuyện hy vọng: Những câu chuyện về sự hoán cải, lòng trung thành với đức tin, và những hành động bác ái được chia sẻ trên mạng xã hội có thể truyền cảm hứng mạnh mẽ. Như Thánh Carlo Acutis, người đã dùng Internet để lan tỏa thông điệp yêu thương và đức tin, tâm niệm rằng: Internet là món quà của Thiên Chúa nếu chúng ta biết cách sử dụng nó để làm điều tốt.

4.3. Sáng tạo nội dung tích cực

Công nghệ trao cho người trẻ cơ hội sáng tạo và chia sẻ những nội dung tích cực, xây dựng hy vọng giữa thế giới đầy rẫy những thông tin tiêu cực. Đức Giáo hoàng Phanxicô đã nhiều khuyến khích các bạn trẻ hãy sử dụng sự sáng tạo của các bạn để làm cho thế giới trở nên tốt đẹp hơn.

Sản xuất video và podcast: Người trẻ có thể sáng tạo các video, podcast chia sẻ suy niệm Kinh Thánh, những bài học cuộc sống, hoặc các chứng nhân đức tin. Những nội dung này không chỉ mang tính giáo dục mà còn là nguồn động lực tinh thần.

Viết blog và bài viết: Viết các bài suy tư, nhật ký thiêng liêng, hoặc các câu chuyện truyền cảm hứng trên blog cá nhân hoặc các nền tảng như Medium, Wordpress. Những bài viết này có thể giúp lan tỏa hy vọng và niềm tin trong cộng đồng kỹ thuật số.

Âm nhạc và nghệ thuật kỹ thuật số: Người trẻ có thể sáng tác nhạc, thiết kế đồ họa hoặc sản xuất các tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số mang thông điệp hy vọng và tình yêu. Đây là cách để đưa giá trị Kitô giáo đến với những người chưa biết đến Thiên Chúa qua các hình thức sáng tạo.

4.4. Giáo dục và hướng dẫn đức tin qua công nghệ

Công nghệ cũng là một phương tiện tuyệt vời để giáo dục và đào sâu đức tin cho người trẻ. Các nền tảng học trực tuyến, ứng dụng Kinh Thánh, và tài nguyên giáo lý số hóa đã tạo điều kiện để người trẻ tiếp cận với kiến thức đức tin một cách dễ dàng hơn.

Ứng dụng học Kinh thánh và cầu nguyện: Các ứng dụng như Bible App, Hallow, hoặc Laudate giúp người trẻ đọc Lời Chúa, cầu nguyện hàng ngày, và tìm hiểu thêm về giáo lý Công giáo.

Chương trình học trực tuyến: Các khóa học về Kinh thánh, thần học, và đức tin được tổ chức trên nền tảng trực tuyến như Coursera, Udemy, hoặc các website Công giáo, mang lại cơ hội học tập linh hoạt cho người trẻ ở mọi nơi.

4.5. Truyền cảm hứng để hành động

Công nghệ không chỉ là phương tiện để chia sẻ hy vọng, mà còn là nơi khơi dậy những hành động cụ thể, từ thiện và bác ái trong cộng đồng. Người trẻ có thể tận dụng các nền tảng như GoFundMe, Patreon, hoặc các ứng dụng thiện nguyện để kêu gọi hỗ trợ cho các dự án bác ái, giúp đỡ người nghèo, hoặc bảo vệ môi trường. Niềm hy vọng đích thực phải được thể hiện qua hành động yêu thương và chia sẻ. (24)

Nói tắt, công nghệ trong thời đại kỹ thuật số, nếu được sử dụng đúng cách, là một món quà của Thiên Chúa, mở ra vô vàn cơ hội để người trẻ lan tỏa hy vọng. Bằng cách sáng tạo nội dung tích cực, xây dựng cộng đồng trực tuyến, và sử dụng công nghệ như một công cụ truyền giáo, người trẻ có thể biến thế giới kỹ thuật số thành “cánh đồng truyền giáo” để gieo hạt giống Tin Mừng và hy vọng. Như lời Thánh Gioan Phaolô II khuyến khích rằng hãy mang ánh sáng của Chúa Kitô vào mọi góc tối của thế giới, kể cả trong thế giới kỹ thuật số. (25)

(còn tiếp)

Lm. Micae Rua Trần Phạm Hoàng Gia Thi
Nguồn: hdgmvietnam.com

_________________________________

Chú thích:

(1) x. Đức Phanxicô, tông huấn Christus Vivit, số 125, https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/tong-huan-christus-vivit-chua-kito-dang-song-38964

(2) x. Đức Phanxicô, tông huấn Gaudete et Exsultate, số 29, https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/tong-huan-hay-vui-mung-hoan-hi-gaudete-et-exsultate-ve-on-goi-nen-thanh-trong-the-gioi-ngay-nay-51169

(3) Đức Bênêđíctô XVI, thông điệp Spe Salve, số 3, https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/thong-diep-spe-salvi-ve-niem-hy-vong-kito-giao-18551

(4) Đức Bênêđíctô XVI, thông điệp Spe Salve, số 2.

(5) Thánh Augustinô, Tự thuật, I,1.

(6) x. Đức Phanxicô, thông điệp Fratelli Tutti, số 116, https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/thong-diep-fratelli-tutti-ve-tinh-huynh-de-va-tinh-bang-huu-xa-hoi-41849

(7) x. Đức Phanxicô, tông huấn Christus Vivit, số 122.

(8) Đức Bênêđíctô XVI, thông điệp Spe Salve, số 31.

(9) x. Đức Phanxicô, tông huấn Christus Vivit, các số 86-90.

(10) x. Đức Phanxicô, tông huấn Christus Vivit, số 176.

(11) x. Đức Phanxicô, tông huấn Christus Vivit, số 116.

(12) Đức Bênêđíctô XVI, thông điệp Spe Salve, số 27.

(13) Đức Gioan Phaolô II, Diễn văn Khai mạc Triều đại Giáo hoàng (1978).

(14) Đức Phanxicô, tông huấn Christus Vivit, các số 1-2.

(15) Đức Phanxicô, thông điệp Fratelli Tutti, số 71.

(16) Đức Phanxicô, tông huấn Christus Vivit, số 88.

(17) Đức Phanxicô, tông huấn Christus Vivit, số 89.

(18) Đức Phanxicô, Sứ điệp ngày Thế giới Truyền thông Xã hội năm 2018, https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/su-diep-ngay-the-gioi-truyen-thong-xa-hoi-thu-52-2018--32294

(19) Đức Gioan Phaolô II, Diễn văn Ngày Giới trẻ Thế giới (2000).

(20) Đức Phanxicô, tông huấn Christus Vivit, số 88.

(21) Đức Gioan Phaolô II, thông điệp Redemptor Hominis, số 10.

(22) Đức Phanxicô, thông điệp Fratelli Tutti, số 205.

(23) Đức Phanxicô, tông huấn Christus Vivit, số 87.

(24) x. Đức Phanxicô, thông điệp Fratelli Tutti, số 74.

(25) x. Đức Gioan Phaolô II, thông điệp Redemptoris Missio, số 37.